Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ là Đầy đủ

Kinh Nghiệm về Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ là Mới Nhất

Quý khách đang tìm kiếm từ khóa Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ là được Update vào lúc : 2022-05-13 20:58:13 . Với phương châm chia sẻ Mẹo về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi tìm hiểu thêm tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha.

3 Dàn ý & 10 bài văn mẫu lớp 11

Nội dung chính

Phân tích Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ

Dàn ý rõ ràng số 2

Dàn ý số 3

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 1

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 2

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 3

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 4

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 5

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 6

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 7

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 8

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 9

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 10

Phân tích Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ giúp người đọc tưởng tượng về Nguyễn Công Trứ với một phong thái sống, một lối sống đầy đậm cá tính và bản lĩnh. Đồng thời, thông qua này đã để lại trong từng người nhiều suy ngẫm, nhiều bài học kinh nghiệm tay nghề quý giá.

Phân tích bài thơ Bài ca ngất ngưởng gồm 3 dàn ý rõ ràng kèm theo 10 bài văn hay nhất của những bạn học viên lớp 11 trên toàn quốc. Ngoài ra bạn đọc tìm hiểu thêm thêm một số trong những bài văn mẫu khác tại phân mục Văn 11. Chúc những bạn học tốt.

Phân tích Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ

I. Mở bài

– Đôi nét về tác giả Nguyễn Công Trứ: một nhân vật lịch sử nổi tiếng in đậm dấu ấn không riêng gì có trong văn chương mà còn trong nhiều nghành khác, thơ văn ông phản ánh nhân sinh và thế sự thâm thúy

– Bài ca ngất ngưởng là một trong số những bài hát nói tiêu biểu vượt trội thể hiện tài năng, chí khí và ý thức thành viên của Nguyễn Công Trứ

II. Thân bài

1. Cảm hứng chủ yếu

– “ ngất ngưởng” : thế cao chênh vênh, không vững, nghiêng ngả.

⇒ tư thế, thái độ cách sống ngang tàng, vượt thế tục của con người.

⇒ Phong cách sống nhất quán của Nguyễn Công Trứ, Tác giả có ý thức rất rõ ràng về tài năng và bản lĩnh của tớ, kể cả khi làm quan, ra vào nơi triều đình và khi đã nghỉ hưu.

2. 6 câu đầu

– “ Vũ trụ nội mạc phi phận sự”: thái độ tự tin xác lập mọi việc trong trời đất đều là phận sự của tác giả ⇒ Tuyên ngôn về chí làm trai của nhà thơ.

– “Ông Hi Văn…vào lồng”: Coi nhập thế là việc làm trói buộc nhưng này cũng là yếu tố kiện để thể hiện tài năng

– Nêu những việc tôi đã làm ở chốn quan trường và tài năng của tớ:

+ Tài năng: Giỏi văn chương (khi thủ khoa), Tài dùng binh (thao lược)

⇒ Tài năng lỗi lạc xuất chúng: văn võ tuy nhiên toàn

+ Khoe danh vị, xã hội hơn người:Tham tán, Tổng đốc, Đại tướng (bình định Trấn Tây), Phủ doãn Thừa Thiên

⇒ Tự hào mình là một người tài năng lỗi lạc, danh vị vẻ vang văn vẻ toàn tài.

⇒ 6 câu thơ đầu là lời từ thuật của nhà thơ lúc làm quan, xác lập tài năng và lí tưởng phóng khoáng khác đời ngạo nghễ của một người hoàn toàn có thể xuất chúng

3. 10 câu tiếp

– Cách sống theo ý chí và sở trường thành viên:

+ Cưỡi bò đeo đạc ngựa.

+ Đi chùa có gót tiên theo sau.

⇒ Sở thích kì lạ, khác thường, thậm chí còn có phần bất cần và ngất ngưởng

+ Bụt cũng nực cười: thể hiện hành vi của tác giả là những hành vi khác thường, ngược đời, đối nghịch với quan điểm của những nhà nho phong kiến.

⇒ Cá tính người nghệ sĩ mong ước sống Theo phong cách riêng

– Quan niệm sống:

+ “ Được mất … ngọn đông phong”: Tự tin đặt mình sánh với “thái thượng”, tức sống ung dung tự tại, không quan tâm đến chuyện khen chê được mất của trần gian

+ “Khi ca… khi tùng” : tạo cảm hứng môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường phong phú, thú vị, từ “khi” lặp đi lặp lại tạo cảm hứng vui vẻ triền miên .

+ “ Không …tục”: không phải là Phật, không phải là tiên, không vướng tục , sống thoát tục ⇒ sống rất khác ai, sống ngất ngưởng

⇒ Quan niệm sống kì lạ khác thường mang đậm dấu ấn riêng của tác giả

4. 3 câu cuối

+ “ Chẳng trái Nhạc.. Nghĩa vua tôi cho trọn đạo sơ chung”: Sử dụng điển cố , ví mình sánh ngang với những người dân nổi tiếng có sự nghiệp hiển hách như Trái Tuân, Hàn Kì, Phú Bật…

⇒ xác lập bản lĩnh, xác lập tài năng sánh ngang bậc danh tướng. Tự xác lập mình là bề tôi trung thành với chủ.

+ “Trong triều ai ngất ngưởng như ông”: vừa hỏi vừa xác lập vị trí đầu triều về kiểu cách sống “ngất ngưởng”

⇒ Tuyên ngôn xác lập đậm cá tính, sự mong ước vượt ngoài quan điểm đạo đức Nho gia thông thường. Đối với ông, ngất ngưởng phải có thực danh và thực tài

5. Đặc sắc nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp:

– Vận dụng thành công xuất sắc thể hát

– Giọng điệu thơ hóm hỉnh, trào phúng

– Sử dụng điển tích, điển cố

III. Kết bài

– Khẳng định những nét tiêu biểu vượt trội nhất về nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của Bài ca ngất ngưởng

– Liên hệ trình diễn tâm ý bản thân

Dàn ý rõ ràng số 2

1. Mở bài

– Giới thiệu những nét khái quát về tác giả Nguyễn Công Trứ (điểm lưu ý con người, cuộc sống, sự nghiệp sáng tác,…)

– Giới thiệu những nét khái quát về bài thơ “Bài ca ngất ngưởng” (tình hình Ra đời, cảm hứng chủ yếu, khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của bài thơ,…)

– Giới thiệu khái quát bài học kinh nghiệm tay nghề được rút ra từ tác phẩm.

2. Thân bài

a. Phân tích bài thơ “Bài ca ngất ngưởng”

* Cảm hứng chủ yếu của bài thơ – “ngất ngưởng”

– Xuất hiện 4 lần trong toàn bộ tác phẩm

– Là một từ láy giàu ý nghĩa:

+ Xét về nghĩa đen: tả độ cao ở trạng thái không vững, chực đổ nhưng không đổ.

+ Trong bài thơ, là lối sống, là thái độ sống của Nguyễn Công Trứ.

* “Ngất ngưởng” khi ở chốn làm quan

– Câu thơ chữ Hán mở đầu đã xác lập mạnh mẽ và tự tin lí tưởng nam nhi mà tác giả tự nguyện hướng theo, đây đó đó là lí tưởng chung của những người dân đi theo con phố Nho học: trong vòng trời đất không còn việc gì là không phải việc của tớ.

– Bằng việc sử dụng hàng loạt từ ngữ Hán Việt cùng giải pháp liệt kê, Nguyễn Công Trứ đã khôn khéo điểm lại hàng loạt những chức quan, danh vị mà tôi đã từng đảm nhiệm, điều này đã cho toàn bộ chúng ta biết ông là người văn võ tuy nhiên toàn.

→ Việc khoe tài năng, danh vị ấy của Nguyễn Công Trứ không phải là tự cao, tự đại, khoe khoang hợm hĩnh mà nó nhờ vào tài năng và sự nghiệp của chính bản thân mình ông, là cái vỏ bên phía ngoài để giấu sâu bên trong là một chiếc tôi ý thức rõ về tài năng, danh vị của tớ mình mình

* “Ngất ngưởng” khi đã cáo quan về hưu

– Lối sống khác đời, khác thường và có phần trái khoáy:

+ Con bò vàng đã được nhà thơ “trang sức đẹp” cho nó bằng đạc ngựa.

+ Vãn cảnh chùa còn mang theo một cô nàng đẹp đến nước bụt cũng phải chào thua.

– Có ý niệm sống rõ ràng, không quan tâm đến chuyện được – mất, khen – chê: Với ông, giữa được và mất, khen và chê không biết cái nào hơn cái nào

– Ông đã lựa chọn cho mình một lối sống tự do, được thỏa chí làm những việc mình yêu thích: Coi trọng hiện tại, hiện thế và biết thưởng thức những thú vui có trong cuộc sống như thú hát cô đầu, thú uống rượu và nhất là ái tình.

→ Thái độ sống, phong thái sống của Nguyễn Công Trứ đã vượt ra ngoài vòng cương tỏa nhưng ông vẫn vẫn là một bề tôi hết mực trung thành với chủ.

b. Những bài học kinh nghiệm tay nghề rút ra cho bản thân mình từ bài thơ “Bài ca ngất ngưởng”

– Cần ý thức được vai trò, vị trí của tớ mình trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường và ý thức rõ ràng về tài năng của chính mình

– Có một ý niệm sống, lí tưởng sống đúng đắn, phải ghi nhận vượt thoát khỏi môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường tù túng, tẻ nhạt để sống một môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường giàu ý nghĩa.

– Không được sống nhỏ nhen, ích kỉ, chỉ biết quan tâm đến chuyện được, mất, khen, chê của tớ mà quên đi những người dân xung quanh.

3. Kết bài

Khái quát những nét rực rỡ về nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của bài thơ, bài học kinh nghiệm tay nghề rút ra cho bản thân mình và nêu cảm nghĩ của tớ mình.

Dàn ý số 3

a) Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm

– Nguyễn Công Trứ là một nhân vật lịch sử nổi tiếng in đậm dấu ấn không riêng gì có trong văn chương mà còn trong nhiều nghành khác, thơ văn ông phản ánh nhân sinh và thế sự thâm thúy.

– Bài ca ngất ngưởng là một trong số những bài hát nói tiêu biểu vượt trội thể hiện tài năng, chí khí và ý thức thành viên của Nguyễn Công Trứ.

b) Thân bài

* Cảm hứng chủ yếu

– “ngất ngưởng”: thế cao chênh vênh, không vững, nghiêng ngả.

=> Tư thế, thái độ cách sống ngang tàng, vượt thế tục của con người.

=> Phong cách sống nhất quán của Nguyễn Công Trứ, tác giả có ý thức rất rõ ràng về tài năng và bản lĩnh của tớ, kể cả khi làm quan, ra vào nơi triều đình và khi đã nghỉ hưu.

* Luận điểm 1: Quan điểm sống ngất ngưởng trên con phố công danh sự nghiệp, sự nghiệp (6 câu đầu)

– “Vũ trụ nội mạc phi phận sự”: thái độ tự tin xác lập mọi việc trong trời đất đều là phận sự của tác giả -> Tuyên ngôn về chí làm trai của nhà thơ.

– “Ông Hi Văn… vào lồng”: Coi nhập thế là việc làm trói buộc nhưng này cũng là yếu tố kiện để thể hiện tài năng

– Nêu những việc tôi đã làm ở chốn quan trường và tài năng của tớ:

+ Tài năng: giỏi văn chương (khi thủ khoa), tài dùng binh (thao lược)

-> Tài năng lỗi lạc xuất chúng: văn võ tuy nhiên toàn

+ Khoe danh vị, xã hội hơn người: Tham tán, Tổng đốc, Đại tướng (bình định Trấn Tây), Phủ doãn Thừa Thiên

-> Tự hào mình là một người tài năng lỗi lạc, danh vị vẻ vang văn vẻ toàn tài.

=> Sáu câu thơ đầu là lời từ thuật của nhà thơ lúc làm quan, xác lập tài năng và lí tưởng phóng khoáng khác đời ngạo nghễ của một người hoàn toàn có thể xuất chúng.

* Luận điểm 2: Quan điểm sống ngất ngưởng trong lối sống, tâm ý (10 câu tiếp)

– Cách sống theo ý chí và sở trường thành viên:

+ Cưỡi bò đeo đạc ngựa.

+ Đi chùa có gót tiên theo sau.

=> Sở thích kì lạ, khác thường, thậm chí còn có phần bất cần và ngất ngưởng

+ Bụt cũng nực cười: thể hiện hành vi của tác giả là những hành vi khác thường, ngược đời, đối nghịch với quan điểm của những nhà nho phong kiến.

=> Cá tính người nghệ sĩ mong ước sống Theo phong cách riêng.

– Quan niệm sống:

+ “Được mất… ngọn đông phong” : Tự tin đặt mình sánh với “thái thượng”, tức sống ung dung tự tại, không quan tâm đến chuyện khen chê được mất của trần gian

+ “Không… tục” : không phải là Phật, không phải là tiên, không vướng tục, sống thoát tục -> sống rất khác ai, sống ngất ngưởng.

=> Quan niệm sống kì lạ khác thường mang đậm dấu ấn riêng của tác giả.

* Luận điểm 3: Lời xác lập về sự việc ngất ngưởng vô địch (3 câu cuối)

– “Chẳng trái Nhạc… Nghĩa vua tôi cho trọn đạo sơ chung”: Sử dụng điển cố, ví mình sánh ngang với những người dân nổi tiếng có sự nghiệp hiển hách như Trái Tuân, Hàn Kì, Phú Bật…

=> Khẳng định bản lĩnh, xác lập tài năng sánh ngang bậc danh tướng. Tự xác lập mình là bề tôi trung thành với chủ.

– “Trong triều ai ngất ngưởng như ông” : vừa hỏi vừa xác lập vị trí đầu triều về kiểu cách sống “ngất ngưởng”

=> Tuyên ngôn xác lập đậm cá tính, sự mong ước vượt ngoài quan điểm đạo đức Nho gia thông thường. Đối với ông, ngất ngưởng phải có thực danh và thực tài.

* Đặc sắc nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp:

– Vận dụng thành công xuất sắc thể hát

– Giọng điệu thơ hóm hỉnh, trào phúng

– Sử dụng điển tích, điển cố

c) Kết bài

– Khẳng định những nét tiêu biểu vượt trội nhất về nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của Bài ca ngất ngưởng

– Trình bày tâm ý của tớ mình về bài thơ.

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 1

Nguyễn Công Trứ (1778 – 1858) là nhà thơ lớn của dân tộc bản địa ta trong nửa đầu thế kỉ XIX. Văn chương lỗi lạc, có tài năng kinh bang tế thế, lưu danh sử sách. Lúc sống cuộc sống một hàn sĩ, lúc cầm quân chinh chiến, lúc làm lính thú, lúc làm đại quan. Vinh nhục đã từng, thăng trầm đã trải, nhưng lúc nào ông cũng hăm hở chí nam nhi, sòng phẳng với nợ tang bồng, sống vì một khát vọng phi thường:

“Đã mang tiếng ở trong trời đất,
Phải có danh gì với núi sông”.

Sự nghiệp văn chương của Nguyễn Công Trứ vô cùng rạng rỡ, đã cho toàn bộ chúng ta biết một đậm cá tính sáng tạo rất độc lạ được thể hiện tuyệt đẹp qua bài phú Nôm “Hàn nho phong vị phủ”, và trên 60 bài thơ hát nói cực kỳ tài hoa. “Bài ca ngất ngưởng” là một trong những bài thơ hát nối siêu phẩm trong nền thơ ca dân tộc bản địa. Bài hát nói này còn có hai khổ dôi toàn bộ có 19 câu thơ đầy vần điệu, nhạc điệu trầm bổng, réo rắt, lúc khoan thai, lúc hào hùng, đọc lên nghe rất thú vị. Hắt nói là một thể thơ dân tộc bản địa, có bố cục ngặt nghèo, chất thơ, chất nhạc phối hợp rất hòa giải và hợp lý, mê hoặc.

Nguyễn Công Trứ về chí sĩ năm 1848, sau gần 30 năm làm quan với Chiểu Nguyễn. Bài thơ “Bài ca ngất ngưởng” được ông viết sau khi đã về trí sĩ tại quê nhà. Bài thơ vang lên như một lời tự thuật về cuộc sống, thông qua đó ông Hi Văn tự hào về tài năng, đức độ và công danh sự nghiệp của tớ, biểu lộ một đậm cá tính, một phong thái sống tài tử, phóng khoáng ở đời.

“Ngất ngưởng” nghĩa là không vững, ở đoạn cheo leo dễ đổ, dễ rơi (Từ điển tiếng Việt). Trong bài thơ này nên hiểu “ngất ngưởng” là một con người khác đời, một cách sống khác đời và mặc kệ mọi người. Và ngất ngưởng đã được Nguyễn Công Trứ thổi lên thành bài ca, thành điệu tâm hồn với toàn bộ niềm tự hào và sự say sưa hiếm thấy.

Khổ đầu cất cao một tiếng nói, một lời tuyên ngôn của đấng nam nhi, đấng tài trai. Rất trang trọng và hào hùng: “Vũ trụ nội mạc phi phận sự” — mọi việc trong vũ trụ chằng có việc nào không là phận sự của ta. Một cách nói phủ định để xác lập tâm thế của một nhà nho chân chính. Mà đâu chỉ có có một lần? Lúc thì ông viết: “Vũ trụ giai ngô phận sự” (Những việc trong vũ trụ đểu thuộc phận sự của ta ~-Nợ tang bồng; “Vũ trụ chức phận nội” (Việc trong vũ trụ là chức phận của ta – Gánh trung hiếu). Có cái tâm thế ấy, chính vì “Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng”. Hi Văn là biệt hiệu của Nguyễn Công Trứ. “Tài bộ” là tài năng lớn, nhiều tài năng. Chữ “lồng” trong câu thơ có nhiều cách thức hiểu rất khác nhau. “Vào lồng là vào khuôn phép vua chúa cái nơi chật hẹp, tù túng trái với cái tài đội trời đạp đất của ông” (Lê Trí Viễn). Có người lại lý giải: “lồng là trời đất, vũ trụ”. Nguyễn Công Trứ đã nhiều lần nói: “Đã mang tiếng ở trong trời đất”, hoặc “Chẳng công danh sự nghiệp chi đứng giữa trần hoàn” (trần hoàn: cõi đời, cõi trần). Cách hiểu thứ hai hợp lý hơn, vì có vào lồng vũ trụ thì mới có ý chí đấu tranh, như ông nói:

“Chí làm trai nam bắc tây đông,
Cho phí sức vẫy vùng trong bốn bể”.

Sau khi đã xưng danh, nhà thơ tự xác lập tâm thế mình, “tài bộ” mình, chí nam nhi của tớ mang tầm vóc vũ trụ.

Ông Hi Văn là một người dân có thực tài và thực danh. Học hành thi tuyển, ông dám thí thố với thiên hạ: “Cái nợ cầm thư phải trả xong”. Năm 1819, Nguyễn Công Trứ đỗ Thủ khoa trường Nghệ An. Làm quan võ, giữ chức Tham tán; làm quan văn, là Tổng đốc Đông (Tp Hải Dương và Quảng Yên). Tiếng tăm lẫy lừng “Làm nên đấng anh hùng đâu nhé tỏ” (“Chí anh hùng”). Đứng trên đỉnh điểm danh vọng bời có văn võ toàn tài, bởi có “gồm thao lược”, và chính lúc đó ông Hi Văn mới trở thành “tay ngất ngưởng”, một con người hơn đời và hơn thiên hạ. Câu thơ với cách ngắt nhịp (3-3-4-3-3-2), ba lần điệp lại chữ “khi” đã tạo ra một giọng điệu hào hùng, thể hiện một cốt cách phi thường, một chí khí vô cùng mạnh mẽ và tự tin:

“Khi Thủ khoa! khi Tham tán ! khi Tổng đốc Đông,
Gồm thao lược ! đã nên tay ! ngất ngưởng”.

Bốn câu tiếp theo (khổ giữa), ý thơ mở rộng, tác giả tự hào, xác lập mình là một con người, một kẻ sĩ có tài năng kinh bang tế thế. Thời loạn thì xông pha trận mạc, giữ trọng trách trước ba quân: “Bình Tây cờ Đại tướng”. Thời bình thì giúp nước giúp vua, làm “Phủ doãn Thừa Thiên”. Đó là năm 1847, Nguyễn Công Trứ đã lên tới đỉnh điểm nhất danh vọng. Ông đã từng nói: “Lúc làm Đại tướng, ta chẳng lấy thế làm vinh, lúc làm lính thú, ta cũng chẳng lấy thế làm nhục”. Sau 30 năm làm quan, Nguyễn Công Trứ về chí sĩ ở quê nhà, năm đó, ông vừa tròn 70 tuổi (1848):

“Đô môn giải tổ chi niên,
Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng”.

Trở lại đời thường, cụ Thượng Trứ đã hành vi một cách ngược đời, hình như để giễu đời với toàn bộ sự ngất ngưởng. Vị đại quan thuở nào “ngựa ngựa xe xe” nay chỉ cưỡi bò vàng và cho bò đeo đạc ngựa. Cả người và bò vàng đều ngất ngưởng. Như một sự thách đố với “miệng thế”. Cho đến nay dân gian vẫn cười và truyền tụng bài thơ đề vào chiếc mo cau của ông Hi Văn thuở nào:

“Xuống ngựa, lên xe, nọ tưởng nhàn.
Lợm mùi giáng chức với thăng quan.
Điền viên dạo chiếc xe bò cái,
Sẵn tấm mo che miệng trần gian”.

Tám câu tiếp theo trong hai khổ dôi nói lên một cách sống ngất ngưởng. Xưa kia là một vị đại thần, một danh tướng — “tay kiếm cung” — thế mà nay sống cuộc sống hiền lành, bình dị “nên dạng từ bi”. Đi vãn cảnh chùa, đi thăm thú những danh lam thắng cảnh “Kìa núi nọ phau phau mây trắng”, ông đã mang theo “một đôi dì”, nhũng nàng hầu xinh đẹp với “gót tiên đủng đỉnh”…

“Kìa núi nọ phau phau mây trắng,
Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi.
Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì.
Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng…”

Ông đã sống hết mình và chơi cũng hết mình. “Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng” là một tứ thơ độc lạ. Câu thơ tự trào gợi không ít hóm hỉnh. Bụt cười, hay thiên hạ cười? Hay ông Hi Văn tự cười mình? Đã thoát vòng danh lợi rồi, thì chuyện “được, mất” là lẽ đời, như tích “Thất mã tái ông” mà thôi, cũng chẳng bận tâm làm gì! Chuyện “khen, chê” của thiên hạ, xin bỏ ngoài tai, như ngọn gió đông (xuân) phơi phới thổi qua. Có bản lĩnh, có tự tin về tài đức của tớ mới có thái độ phủ định như vậy, dám sống vượt lên trên mọi thế tục. Có biết Nguyễn Công Trứ là một nhà nho được đào luyện nơi cửa Khổng sân Trình, một vị đại quan của triều Nguyễn thì mới thấy được một phần nào đậm cá tính cốt cách đời, một nhân cách khác đời, rất phóng túng, phong tình và tài tình hiếm thấy của ông. Không quan tâm đến chuyện “được, mất”, bỏ ngoài tai mọi lời thị phi, khen chê, ông đã sống một cách an nhiên, hồn nhiên, vô cùng thảnh thơi, vui thú. Tuy ngất ngưởng mà trong sáng, thanh cao. Đây là hai câu thơ tuyệt hay trong “Bài ca ngất ngưởng”:

“Khi ca / khi tửu / khi cắc / khi tùng /
Không Phật / không Tiên / không vướng tục”.

Cách ngắt nhịp 2, nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp hòa thanh (bằng, trắc), lối nhấn, lối diễn tả trùng điệp (khi… không..,) đã tạo cho câu thơ phong phú về nhạc điệu, biểu lộ một phong thái ung dung, yêu đời, ham sống, thanh cao chẳng vướng chút bụi trần. Có đọc to và hát lên, có lắng nghe tiếng đàn đáy, nhịp phách, tiếng trống chầu, ta mới cảm được chất thơ, chất nhạc hoà quyện trong những vần thơ đẹp như vậy! Đúng là ngất ngưởng mà tài hoa, tài tử.

Khổ xếp của bài hát nói chỉ có 3 câu. Câu cuối gọi là câu keo chỉ có 6 từ. Nên ghi đúng như văn bản ‘Tuyển tập thơ ca trù” – NXB Văn học 1987 mới đúng thi pháp:

“Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú,
Nghĩa vua, tôi cho vẹn đạo sơ chung,
Trong triều ai ngất ngưởng như ông!”

Nguyễn Công Trứ tự hào xác lập mình là một danh thần thuỷ chung, trọn vẹn “nghĩa vua tôi”. Ông đã viết trong bài “Nợ tang bồng”:

“Chí tang bồng hẹn với giang san,
Đường trung hiếu, chữ quân thân là gánh vác”.

Tài năng, công danh sự nghiệp mà Nguyễn Công Trứ để lại cho giang sơn và nhân dân có kém gì Trái Tuân, Nhạc Phi, Hàn Kì, Phú Bật – những anh tài đời Hán, đời Tống bên Trung Quốc. Hai so sánh gần xa, trong ngoài, phương Bắc và phương Nam, tác giả đã kết thúc bài hát nói bằng một tiếng “ông” đĩnh đạc, hào hùng: “Trong triều ai ngất ngưởng như ông!”. Cái bản ngã phi thường của nhà thơ đã được phô bày cực độ.

Tóm lại, với Nguyễn Công Trứ, thì phải có thực tài, thực danh, phải “vẹn đạo vua tôi” mới trở thành “tay ngất ngưởng”, “ông ngất ngưởng” được. Và cách sống ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ thể hiện chất tài hoa, tài tử, không ô trọc, không vướng tục”, cũng không thoát li. Ngất ngưởng thế mới sang trọng.

Cái nhan đề, thi đề “Bài ca ngất ngưởng” của ông Hi Văn rất độc lạ. Cách thể hiện bản ngã của nhà thơ cũng rất độc lạ. Một thế kỉ sau, thi sĩ Tản Đà cũng luôn có thể có nhiều bài thơ hát nói, thơ trường thiên đậm đặc chất “ngông”. Một đằng ngất ngưởng mà tài danh, một đằng ngông mà chán đời và lãng mạn.

Thơ hát nói của Nguyễn Công Trứ đạt đến đỉnh điểm nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp. Các câu thơ chữ Hán đem lại sự bề thế, uyên bác. Chất thơ, chất nhạc phối hợp hòa giải và hợp lý, lôi cuốn, mê hoặc.

Trong nền thi ca cổ xưa Việt nam, Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát, Dương Khuê, Nguyễn Khuyến, Tản Đà là những nhà thơ cự phách để lại một số trong những bài hát nói tuyệt tác. Nguyễn Công Trứ đã tạo ra một giọng điệu mạnh mẽ và tự tin, hào hùng, chất tài tử hòa nhập với chí anh hùng, nợ tang bồng, chí nam nhi. Đó là phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp, là cốt cách, là bản sắc thơ hát nói của Nguyễn Công Trứ. “Bài ca ngất ngưởng” đích thực là “Bài ca từ đáy lòng” của ông Hi Văn cho ta nhiều thú vị.

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 2

Nếu như thể “ngâm khúc thể hiện một con người đơn độc, đau xót đi tìm những giá trị của tớ bị mất mát” thì hát nói “một thể thông dụng trong ca trù thể hiện một con người tài tử thoát vòng cương tỏa, thoát sáo, thoát tục lụy, danh lợi, nắm lấy phút vui hiện tại”. Nhắc đến thể hát nói không thể không nhắc tới tác phẩm “Bài ca ngất ngưởng” của Nguyễn Công Trứ bài thơ mang đến cho hát nói một nội dung phù phù thích hợp với hiệu suất cao và thể loại của nó. Bài thơ thể hiện cái tôi ngông của tác giả, một phong thái sống khác đời vượt ra ngoài lễ giáo phong kiến trên cơ sở ý thức về tài năng và giá trị của tớ mình.

Nguyễn Công Trứ là một nhà Nho nghèo đã từng thi đỗ Giải nguyên và được bổ làm quan xong con phố công danh sự nghiệp ấy không được phẳng phiu, thăng trầm. Sáng tác của ông hầu hết là bằng chữ Nôm, thể loại ưa thích nhất của ông là hát nói bởi ông đã có Đk tham gia ca trù vốn khá tăng trưởng ở làng Cổ Đạm gần làng ông. Đề tài và nội dung trong những bài thơ hát nói của ông rất phong phú như: tình yêu, đồng xu tiền, chí làm trai, sự ăn chơi hưởng lạc….

“Bài ca ngất ngưởng” thuộc đề tài sự ăn chơi hưởng lạc, bài thơ được sáng tác 1848 là năm nhà thơ cáo quan về hưu, sống cuộc sống tự do, tự do. Điều này được thể hiện rõ ràng qua từ “ngất ngưởng”. Theo Nguyễn Đình Chú đó là “nhằm mục đích để diễn tả một tư thế, một thái độ, một tinh thần, một con người vươn lên trên thế tục, sống giữa mọi người mà hoàn toàn không nhìn thấy ai, đi giữa cuộc sống mà dường như chỉ biết có mình, một con người khác đời và mặc kệ mọi người”.

Sáu câu thơ đầu là lời tự thuật về cuộc sống thi thố tài năng ở chốn quan trường của tác giả với những sự kiện tiêu biểu vượt trội. Mở đầu bài thơ là một câu thơ chữ Hán thể hiện ý niệm, triết lí sống mà nhà thơ đã theo đuổi. Do cảm hứng phóng túng, làm chơi, buông thả nên hát nói được cấu trúc một cách đặc biệt quan trọng. Nó trộn lẫn lời Hán với lời Việt. Hầu hết những bài đều phải có một câu chữ Hán là một câu dẫn ngữ nói một tư tưởng nào này được sẵn đặt tại đầu câu.“Vũ trụ nội mạc phi phận sự” nghĩa là mọi việc trong mức chừng trời đất đều là phận sự của ta. Cho thấy sự làm chủ của con người trong vũ trụ, con người với tinh thần nhập thế, trách nhiệm gánh vác việc đời. Ý thơ này đã được ông thể hiện nhiều lần trong những bài thơ rất khác nhau như: “Vũ trụ chức phận nội” việc trong vũ trụ là phận sự của ta hay “Vũ trụ giai ngô phận sự” mọi việc trong vũ trụ đều thuộc phận sự của ta. Ông luôn xác lập cho mình một lối sống tích cực, sống với đời và góp phần cho đời. Ông đã chịu ràng buộc chí làm trai của Nho giáo và thừa kế tinh thần bậc tiền nhân như Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm rồi Phan Bội Châu như “Sinh vi nam tử yếu hi kì/ Há để càn khôn tự chuyển di”…

Tiếp theo nhà thơ tự nói về phần mình điều hiếm thấy trong thơ văn trung đại. Bởi con người trong quy trình ấy cái tôi thành viên bị lu mờ, ít thấy tác giả xuất hiện trực tiếp do người trung đại không coi mình là TT mà chỉ là một bộ phận trong chỉnh thể lớn. Nhưng ở đây tác giả đã tự tin thể hiện đậm cá tính, con người riêng của tớ.

“Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng
Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên”.

Hi Văn là biệt hiệu của Nguyễn Công Trứ. “Tài bộ” là tài hoa. Ông tự xác lập mình là một người “tài năng lỗi lạc xuất chúng” đã “vào lồng” tức ông coi việc làm quan trong triều bị giam hãm trong lồng gò bó, mất tự do. Nhà thơ hẳn phải là con người phóng khoáng, có chí tung hoành, không hám danh hám lợi nên mới tự tin thể hiện bản thân. Ông liệt kê những học vị, những chức quan lớn mà tôi đã sở hữu. Với câu văn dài ngắn rất khác nhau, nhịp thơ linh hoạt cùng với cách sử dụng điệp từ “khi” và khối mạng lưới hệ thống từ Hán Việt đã thể hiện một cảm hứng tự hào, tự tin xác lập cái tôi thành viên của một con người tài năng.

Phần còn sót lại là yếu tố giãi bày cách sống ngất ngưởng khác thường của thi sĩ. Lại một câu thơ chữ Hán xuất hiện “Đô môn giải tổ chi niên” ghi lại sự kiện chuyển biến trong cuộc sống nhà thơ với ý nghĩa cả câu: năm ở kinh đô cởi trả ấn để về hưu, sống một lối sống như mình mong ước:

“Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng
Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng”.

Chỉ với bốn câu thơ mà đến hai lần từ “ngất ngưởng” xuất hiện phải chăng nhà thơ quá yêu thích lối sống ấy. Trong những câu thơ trên có sử dụng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp đối ý tương phản. Đạc ngựa và lại đeo cho bò vàng, tay kiếm cung mà nên dạng từ bi nhắc tới đao kiếm là con người ta nghĩ ngay đến binh đao, chém giết làm thế nào hoàn toàn có thể từ bi, đi vãng cảnh chùa để thoát tục mà “Gót tiên đủng đỉnh một đôi dì”… chính vì sự trái chiều nóng giãy trong nhân cách của nhà thơ tạo ra sự khác lạ của ông.

Nguyễn Công Trứ là người dân có công lớn với triều đình, với nhân dân từng giúp dân trị thủy, khai hoang và lập nhiều chiến công trong việc dẹp loạn những cuộc nổi dậy chống triều đình. Ý thức được tài năng của tớ ông lựa chọn cho mình một phương thức sống, một cách sống khác thường. Trước tiên ông nguyện một lòng phò vua giúp nước, góp sức tài năng trí tuệ của tớ “đem toàn bộ sở tồn làm sở dụng” (đem toàn bộ chí bình sinh của tớ ra góp sức cho đời) với trí nam nhi của tớ:

“Chí làm trai Nam, Bắc, Đông, Tây
Cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn bể”

Sau khi đã hoàn thành xong trách trách nhiệm trên vai người trí sĩ yêu nước thương nòi, ông được cho phép mình được hưởng thú tiêu dao, hành lạc với ý niệm “Cuộc đời hành lạc chơi đâu là lãi đấy”. Chính thế nên vì thế ông chẳng bận tâm đến chuyện được mất, khen chê ở trên đời, ông bỏ ngoài tai toàn bộ để toàn tâm tận thưởng thú vui của riêng mình:

“Được mất dương dương người thái thượng
Khen chê phơi phới ngọn đông phong”

Hai câu thơ tiếp theo với cách ngắt nhịp 2/2/2/2, 2/2/3 linh hoạt, dồn dập liệt kê những thú vui của tác giả, tạo cho câu thơ phong phú về âm điệu, nhạc điệu:

“Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng
Không phật, không tiên, không vướng tục”

Điệp từ “khi” và ba từ “không” liên tục lặp lại đã cho toàn bộ chúng ta biết một tâm hồn tự do, phóng khoáng không vướng bận thế tục, không vướng việc đời, một phong thái ung dung, tự tại. Nguyễn Công Trứ đang tiêu dao tận thưởng những ngày tháng của một kẻ sĩ tài hoa, tài tử: “Ngoài vòng cương tỏa chân cao thấp/ Trong thú yên hà mặt tỉnh say”

Cuối cùng nhà thơ đúc rút lại toàn bộ cuộc sống mình bằng ba câu thơ với việc xác lập cứng ngắc tài năng và phẩm chất của tớ mình:

“Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú
Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung
Trong triều ai ngất ngưởng như ông”

Nhà thơ đã tự xếp mình ngang hàng với những vị danh tướng lỗi lạc của đời Hán, đời Tống bên Trung Hoa. Trái, Nhạc, Hàn, Phú là Trái Tuân, Hàn Phi, Hàn Kì, Phú Bật. Ông tự xác định, tự ý thức được tài đức của tớ. Ông rong chơi cho thỏa chí của tớ nhưng vẫn vẹn đạo vua tôi. Thật đúng như nhận xét của Trần Đình Sử về Nguyễn Công Trứ “Nhập thế tục mà không vướng tục, rong chơi mà vẫn trọn nghĩa vua tôi”. Kết thúc bài hát tác giả tự xưng bằng một tiếng “ông” hào hùng. Cái tôi thành viên được phô diễn cực độ, tự tin xác lập trong triều chẳng có ai được như ông.

“Bài ca ngất ngưởng” với bút pháp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp rực rỡ sử dụng những điệp từ, câu cảm thán làm cho ngữ điệu nói thể hiện rõ, nó làm cho tính chủ thể của lời văn nhất quán và xuất hiện giọng điệu khẳng khái ngang tàn, ngạo thử thách. Sử dụng tiếng thô, tiếng lóng trong sinh hoạt hằng ngày tạo ra giọng nói sống động pha tạp vừa thanh vừa tục. Trong một bài thơ tính cả nhan đề có đến năm lần nhà thơ dùng từ “ngất ngưởng” thể hiện đậm cá tính ngông của ông.

Bài thơ đã khắc họa chân dung của cụ Nguyễn Công Trứ một con người tài ba, lỗi lạc vừa làm trọn phận bề tôi, vừa thỏa chí của tớ mình mình. Bài thơ đã góp thêm phần làm cho thể thơ hát nói được thể hiện đúng với cấu trúc, hiệu suất cao của tớ.

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 3

Nguyễn Công Trứ là người dân có tài năng, hoạn lộ gặp nhiều thăng trầm. Ông để lại cho hậu thế khoảng chừng 150 tác phẩm trên nhiều thể loại nhưng thành công xuất sắc nhất ở thể loại hát nói. Bài ca ngất ngưởng là một trong những tác phẩm hát nói xuất sắc nhất của ông thể hiện đậm cá tính tài tử của tớ mình.

Bài thơ được sáng tác trong thời hạn ông cáo quan về ở ẩn tại quê nhà. Với thể loại hát nói tự do, phóng khoáng rất thích hợp để thể hiện đậm cá tính, con người của Nguyễn Công Trứ. Văn bản thể hiện rõ lối sống ngất ngưởng của ông khi làm quan cũng như khi cáo quan về ở ẩn.

Theo quan điểm của Nguyễn Công Trứ, ngất ngưởng là sự thể hiện của tính cách cao ngạo, thoát ra ngoài khuôn khổ xã hội phong kiến chuyên chế. Đây đồng thời cũng là phong sống có bản lĩnh cá nhân, khác đời và hơn đời.

Sáu câu thơ đầu thể hiện lối sống ngất ngưởng khi ông đang làm quan. Trước hết ở ý thức trách nhiệm của ông trước cuộc sống và lòng tự tôn tự tin về bản thân: Vũ trụ nội mạc phi phận sự. Ông xác lập mọi việc trong trời đất này đều thuộc trách nhiệm của ông. Lời nói này đã cho toàn bộ chúng ta biết Nguyễn Công Trứ dám xác lập ý nghĩa, vai trò của tớ mình riêng với giang sơn. Thể hiện ở ý niệm về việc làm quan rất khác thường – vừa là danh lại vừa là nợ:

Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng

Là danh bởi đây đó đó là thời cơ để ông chứng tỏ bản thân, chứng tỏ tài năng hơn người, khác thường của tớ, dùng tài năng đó để góp sức, phục vụ cho giang sơn. Nhưng lại là nợ bởi làm quan sẽ bị ràng buộc bởi trách nhiệm, ông buộc phải đồng ý môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường gò bó, mất tự do khi ở chốn quan trường. Vốn là người mang trong mình bản tính tự do, tự tại khi bị ép vào khuôn phép cũng là một điều trở ngại vất vả riêng với Nguyễn Công Trứ. Tuy nhiên vì ý thức trách nhiệm và niềm tự tôn tự tin nên Nguyễn Công Trứ đã gạt đi thú vui thích của tớ mình, theo đuổi con phố khoa cử, đỗ đạt ra làm quan để thực thi tham vọng giúp nước, giúp đời. Hoài bão to lớn, cao đẹp ấy là tham vọng của biết bao người quân tử trong xã hội lúc bấy giờ.

Trong trong năm góp sức cho đời, ông đã làm được nhiều điều và ông tự hào về những điều tôi đã làm được, tôi đã góp sức:

Khi thủ khoa, khi tham tán, khi Tổng đốc Đông
Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng
Lúc bình tây cờ Đại Tướng
Có khi về phủ doãn Thừa Thiên.

Trong cuộc sống làm quan, Nguyễn Công Trứ đã trải qua nhiều chức quan rất khác nhau: tham tán, tổng đốc Đông, bình tây đại tướng, đều là những chức vụ quan trọng trong triều đình. Điều này đã cho toàn bộ chúng ta biết tài năng hơn người của ông. Đồng thời đã đã cho toàn bộ chúng ta biết ý thức trách nhiệm cũng như thái độ tự tin, tự tôn của Nguyễn Công Trứ trước những thành quả mình đạt được. Những cống hiến ấy không chỉ thể hiện tài năng hơn đời mà còn thể hiện tấm lòng ưu dân ái quốc của ông.

Khi đang ở đỉnh điểm ở vinh quang, năm 70 tuổi Nguyễn Công Trứ xin cáo quan về quê mãi cho tới lần thứ mười hai ông mới được đồng ý. Về quê ông thưởng thức môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường tự do, tự tại, ngao du sơn thủy. Hành động của ông khi cáo quan về quê cũng thể hiện tư thế ngất ngưởng, khác thường: Đô môn giải tổ chi niên/ Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng. Hành động đó như một sự thử thách riêng với khối mạng lưới hệ thống quan lại đương thời, đồng thời cũng xác lập thái độ không hề luyến tiếc với hư vinh mà triều đình đem lại. Không chỉ vậy cái ngất ngưởng của ông còn thể hiện trong nhu yếu, sở trường thành viên, điều mà rất ít khi những nhà thơ khác bộ lộ trực tiếp: nơi ở như chốn thần tiên: “Kìa núi nọ phau phau mây trắng”; du ngoạn cảnh chùa chiền: “Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi/ Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì/ Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng” hay thưởng thức thu vui hát ả đào: “Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng/ Không Phật không tiên, không vướng tục”. Ngoài ra nó còn thể hiện trong thái độ sống an nhiên, tự tại, không quan tâm đến những lời khen chê của dư luận: “Được mất dương dương người thái thượng/ Khen chê phơi phới ngọn đông phong”.

Ông tự tôn, tự hào với lối sống ngất ngưởng của tớ: Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú/ Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung. Nguyễn Công Trứ tự xếp. mình ngang hàng với những người tài năng, nhân cách lỗi lạc. Khẳng định sự khác đời và hơn đời của phong cách sống ngất ngưởng: Trong triều ai ngất ngưởng như ông? Câu hỏi tu từ khép. lại bài thơ là thái độ tự tin và bằng lòng của Nguyên Công Trứ về phong cách sống có bản lĩnh mà ông suốt đời tâm niệm. Đây là lối sống có trách nhiệm với đời, cần phải tận lực cống hiến và cống hiến có kết quả. Tuy nhiên, bên cạnh đó, cũng cần phải biết hưởng thụ những niềm vui mà cuộc sống dành cho mình. Đó còn là lối sống trung thực, dám là chính mình, vượt ra khỏi khuôn mẫu khắc kỉ phục lễ chật chội, giả dối.

Với thể thơ hát nói tự do, phóng khoáng đã hỗ trợ Nguyễn Công Trứ thể hiện thành công xuất sắc lối sống ngất ngưởng của tớ mình. Lối sống đó thể hiện đậm cá tính tự do, phóng khoáng, bản lĩnh sống lành mạnh, có sự phá cách về ý niệm sống, vượt qua những khe khắt, giáo điều của lễ giáo phong kiến.

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 4

Trong văn học, ngoài cái tôi lãng mạn, hào hoa khiến người ta say đắm thì còn một chiếc tôi ngang tàn, ngạo nghễ cũng không kém phần thu hút. Nếu như cái “ngông” của Nguyễn Tuân thể hiện ở sự phản ứng xấu đi và đầy kiêu ngạo trước cuộc sống, ông thể hiện phong thái tài hoa của tớ qua những trang viết lịch lãm, đặt mình lên trên thiên hạ thì Nguyễn Công Trứ cũng thể hiện sự “ngất ngưởng”, phóng khoáng trong cả tài năng, trí tuệ lần cốt cách của ông. Điều này được thể hiện rõ ràng qua tác phẩm Bài ca ngất ngưởng. Có thể nói, bài thơ đó đó là lời xác lập của nhà thơ về thái độ sống của tớ với cuộc sống.

Bài ca ngất ngưởng được sáng tác năm 1848, Nguyễn Công Trứ từ quan về quê nhà sau hơn 30 năm ông làm quan dưới triều Nguyễn. Trong suốt hơn 30 năm, Nguyễn Công Trứ lúc làm lính thú, lúc cầm quân chinh chiến, khi lại làm đại quan ông đã từng vinh nhục kinh qua, thăng trầm có cả nên hoàn toàn có thể nói rằng bài thơ Bài ca ngất ngưởng vang lên như một lời tự thuật về cuộc sống, thông qua đó ông Hi Văn tự hào về tài năng, đức độ và công danh sự nghiệp của tớ, biểu lộ một đậm cá tính, một phong thái sống tài tử, phóng khoáng ở đời. Bài hát nói này còn có hai khổ đôi, toàn bộ có 19 câu thơ đầy vần điệu, nhạc điệu trầm bổng, réo rắt, lúc khoan thai, lúc hào hùng, đọc lên nghe rất thú vị. Hát nói là một thể thơ dân tộc bản địa, có bố cục ngặt nghèo, chất thơ, chất nhạc phối hợp rất hài hoà, mê hoặc.

Mở đầu bài thơ là lời xác lập của tác giả về ý niệm sống của một đấng làm trai:

“Vũ trụ nội mạc phi phận sự.”

(Mọi việc trong vũ trụ chẳng có việc nào không là phận sự của ta).

Nguyễn Công Trứ muốn xác lập cái ngông của chính mình, rằng mọi việc trên đời này đều là việc của ông. Đây đó đó là yếu tố xác lập được vị trí của tớ mình, là tuyên ngôn của kẻ sĩ có tài năng. Nếu như những nhà văn thường chỉ bày tỏ cái nhìn của tớ riêng với những khía cạnh rất khác nhau của cuộc sống và cảm xúc của tớ với một trong những khía cạnh đó thì Nguyễn Công Trứ ngược lại hoàn toàn, ông nhận định rằng đã là nam nhi trong thiên hạ thì không còn một việc gì là không xử lý và xử lý được. Đấng làm trai cũng không bao giờ được trốn tránh những việc liên quan đến phận sự của tớ trong thiên hạ, trong trời đất. Để chứng tỏ cho ý niệm này thì Nguyễn Công Trứ đã nêu ra cái bản ngã của cuộc sống mình:

“Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng
Khi thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông
Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng.
Lúc bình Tây, cờ đại tướng,
Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên.”

Là một người dân có kinh nghiệm tay nghề làm quan trên 30 năm, tác giả kể ra những chức vụ mà tôi đã từng đảm nhiệm trong suốt trong năm tháng phụng sự cho giang sơn ấy. Đó là: “Thủ khoa, Tham tán, Tổng đốc Đông…”. Hẳn phải là một người tài giỏi, trí tuệ hơn người, thông minh, điều sự đều nhanh trí thì Nguyễn Công Trứ mới được giao cho nhiều trọng trách như vậy. Vì lẽ này mà không một việc làm gì mà tác giả trước đó chưa từng nếm trải qua, nên ông đã xác lập với những đấng nam nhi còn sót lại trên cuộc sống này một lí lẽ cứng ngắc như vậy. Những chứng cứ nhà thơ nêu ra rất xác đáng, là ví dụ không thể chối cãi cho lập luận ban đầu của ông.

Những tưởng chỉ khi làm quan, có chức có quyền thì Nguyễn Công Trứ mới bày tỏ cái tôi ngạo nghễ, phi thường đến như vậy nhưng không, kể cả trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường thường ngày hay khi cáo quan về quê thì cái tôi ấy vẫn không hề mất đi mà còn tự do hơn:

“Đô môn giải tổ chi niên
Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng”

Hình ảnh “đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng” đã cho toàn bộ chúng ta biết thái độ giễu cợt của tác giả riêng với cuộc sống. Ông trước đó chưa từng thấy cái tôi của tớ nhỏ bé, thấp hèn mà luôn thấy nó to lớn, sánh ngang với cuộc sống, để hoàn toàn có thể hiển nhiên mà chế giễu. Đến cả Bụt cũng phải cười trước sự việc ngất ngưởng của nhà thơ:

“Kìa núi nọ phau phau mây trắng
Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi
Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì
Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng.”

Từ giã cuộc sống làm quan, trở về với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường thông thường giản dị nhưng lối sống của Nguyễn Công Trứ lại không tầm thường một chút ít nào. Hình ảnh miêu tả thật hóm hỉnh “Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi”, cũng dễ hiểu thôi bởi nhà thơ trước kia là một người ở chốn quan trường đầy xô bồ, mưu mẹo, nay sống một môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của người dân thông thường bỗng cảm thấy mình thật “từ bi”. Ông đi lễ chùa mà cũng phải “Gót tiên đủng đỉnh một đôi dì”. Quả thật, Nguyễn Công Trứ là một con người sống vô cùng phóng túng, sống hết mình mà chơi cũng hết mình. Ông luôn tỏ một thái độ hiên ngang, giễu cợt trước cuộc sống, làm cho tới cả Bụt cũng phải cười trước sự việc “ngất ngưởng” của riêng ông. Có thể nói, mấy ai đạt được đến cái sự bất cần, ung dung như Nguyễn Công Trứ. Nhà thơ đã có được cái phong thái này bởi lẽ:

“Được mất dương dương người thái thượng
Khen chê phơi phới ngọn đông phong”

Chốn quan trường giờ đây đã chẳng còn tồn tại ý nghĩa riêng với tác giả. Bởi ông không hề phải phục tùng bề trên, nghĩa lệnh cho cấp dưới nữa. Mọi khen, chê, thưởng, phạt của cuộc sống làm quan giờ chỉ là hư vô. Nhà thơ đã thoát khỏi cái vòng danh lợi luẩn quẩn, để được thỏa sức vẫy vùng khắp bốn phương. Cuộc sống ấy thật đáng ngưỡng mộ:

“Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng
Không Phật, không Tiên, không vướng tục.”

Nhà thơ không hề phải vướng bận bất kể điều gì trên trần thế, ông hoàn toàn có thể vui chơi, đàn hát, uống rượu một môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường tự do, tự tại hơn bao giờ hết. Trải qua biết bao nhiêu năm góp sức và phụng sự cho triều Nguyễn, tác giả ở đầu cuối cũng khá được tận thưởng trọn vẹn môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của riêng mình một cách “ngất ngưởng” nhất. Thái độ, phong thái này vốn có từ khi nhà thơ khởi đầu làm quan nhưng càng thể hiện rõ ràng hơn khi ông về già, về nghỉ hưu.

Ba câu thơ cuối nhà thơ xác lập rằng “không còn một ai ngất ngưởng bằng mình”:

“Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú
Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung
Trong triều ai ngất ngưởng như ông!”

Nguyễn Công Trứ xác lập với mọi người rằng ông là một vị trung thần tận tâm với triều đình bằng lối so sánh với những bậc anh hùng như Nhạc Phi, Hàn Kì, Phú Bật… của đời Hán, Tống bên Trung Quốc. Công lao và những góp phần của ông là vô cùng thật nhiều và to lớn. Giọng văn đĩnh đạc, hào hùng như thể lời xác lập đầy tự hào của tác giả về bản thân. Cho nên ông đã tuyên bố: “Trong triều ai ngất ngưởng như ông!” Câu thơ ở đầu cuối nói lên nội dung của toàn bài, là yếu tố cắt nghĩa, lí giải về ý niệm làm một đấng nam nhi ở trong trời đất của nhà thơ. Bằng việc xác lập thái độ sống của tớ, ông muốn gửi tới những bậc nam nhi trong thiên hạ rằng phải ghi nhận vị trí của tớ riêng với trời đất, “trị quốc bình thiên hạ” là phận sự của từng người. Lời xác lập tuy ngắn gọn mà xúc tích, bày tỏ sự chắc như đinh trong chí vị trí hướng của một người đã từng làm quan.

Toàn bộ bài thơ với nội dung mà nó truyền tải, người đọc chắc như đinh sẽ hiểu được cái “ngất ngưởng” trong thơ của Nguyễn Công Trứ. Bằng tài năng, kinh nghiệm tay nghề và những góp phần của tớ cho non sông, giang sơn, tác giả đã làm cho mọi người ý thức hơn về trách nhiệm của mỗi con người, nhất là người con trai riêng với cuộc sống. Như vậy, cái tôi “ngất ngưởng” của nhà thơ không phải là một thái độ xấu đi mà là yếu tố xác lập bản thân của tớ, là bản lĩnh dám sống ở đời, và một phong thái sống tài hoa, tài tử.

Chỉ qua một bài thơ ngắn mà tác giả đã gửi gắm được toàn bộ lối sống và cái nhìn của tớ trước cuộc sống. Thể thơ Nôm độc lạ với nhịp điệu rõ ràng, nhấn mạnh yếu tố được phong thái hơn người của Nguyễn Công Trứ. Đọc bài thơ, ta thấy thêm cảm phục những người dân nam nhi đã góp sức hết mình cho giang sơn trong thời kì phong kiến, cũng thấy trân trọng thêm thái độ và tinh thần của tác giả riêng với cuộc sống.

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 5

Nói đến những nhà thơ nửa thời điểm đầu thế kỷ XIX không thể không nhắc tới nhà thơ – ông quan thị lang triều Nguyễn: Nguyễn Công Trứ. Đây là một nhân vật nổi tiếng trong lịch sử, một phần nhân vật hăm hở lập công, rất là tôn vinh chí làm trai và cách sống rất độc lạ, luôn tự do, phóng túng.

Nguyễn Công Trứ sẽ là một trong những thi sĩ nổi tiếng nhất đương thời, ông có công lớn trong việc nâng thể hát nói thành thể thi ca hoàn toàn có thể biểu lộ những tình cảm phong phú và tinh xảo.

Trong số những bài thơ của Nguyễn Công Trứ sáng tác theo thể hát nói, nức danh hơn hết là bài thơ Bài ca ngất ngưởng. Đây là một tác phẩm được sáng tác sau khi tác giả rời bỏ chốn quan trường về quê nhà sống cuộc sống ẩn dật. Đây cũng là lúc chất ngạo nghễ, ngất ngưởng vốn có của cụ Thượng Trứ được thể hiện một cách khá đầy đủ nhất. Dẫu sao, tuy là một nhân vật có bản lĩnh, giàu đậm cá tính, nhưng lúc còn đang làm quan, Nguyễn Công Trứ cũng không thể sống một cách tự do, ông vẫn phải tuân thủ những luật lệ của triều đình. Và như lịch sử đã ghi lại, trong nhiều triều đại phong kiến thì triều đại Nguyễn vẫn sẽ là một triều đại có những thiết chế rất là gò bó, phi lí, phi nhân đạo nhất.

Bằng Bài ca ngất ngưởng, Nguyễn Công Trứ đã trình diễn một cách thật sinh động, độc lạ bản sơ yếu lí lịch của tớ và bao trùm bài thơ, người đọc hoàn toàn có thể cảm nhận một lối sống khác thường, khác đời của tác giả. Lối sống của ông trái chiều với lối sống của tập đoàn lớn lớn, trái chiều với những ý niệm chính thống lúc bấy giờ.

Trước hết, ngay tiêu đề của bài thơ đã khiến người đọc phải để ý quan tâm, phải tâm ý. Cái độc lạ của Nguyễn Công Trứ phải chăng được thể hiện ngay trong cách ông đặt tiêu đề của bài thơ: Bài ca ngất ngưởng. Theo cách hiểu thông dụng, ngất ngưởng chỉ thế cao mà không vững, dễ đổ vỡ. Thí dụ: Bình hoa để ngất ngưởng. Ngoài ra, ngất ngưởng còn tồn tại nghĩa là chỉ người đi thẳng, không vững, lúc tiến lên phía trước, lúc thì ngả sang phải, lúc ngả sang trái…Đọc kỹ bài thơ, toàn bộ chúng ta hoàn toàn có thể nhận thấy tiêu đề của bài thơ này góp thêm phần quan trọng trong việc diễn tả thái độ, tư thế của nhân vật trữ tình – tác giả luôn vươn lên trên thói tục, sống giữa tập đoàn lớn lớn, giữa mọi người mà khác đời, khác thường, mặc kệ mọi người.

Nguyễn Công Trứ thường nói tới chí nam nhi theo tinh thần nho giáo. Trong bài Chí làm trai, nhà thơ xác lập:

Chí làm trai nam, bắc, đông, tây
Cho phí sức vẫy vùng trong bốn bể

Ở Bài ca ngất ngưởng, Nguyễn Công Trứ cũng mở đầu bằng một câu chữ Hán có tính chất tuyên ngôn thể hiện cái chí làm trai nói trên: mọi việc trong trời đất chẳng có việc nào không là phận sự của ta:

Vũ trụ nội mạc phi phận sự

Đây đó đó là yếu tố mà Nguyễn Công Trứ tâm niệm. Chẳng thế mà luôn luôn được ông nhắc tới trong thật nhiều bài thơ trong suốt cuộc sống sáng tác của tớ, vũ trụ chức phận nội (việc vũ trụ là phận sự của ta – Gánh trung hiếu), vũ trụ ngã phận sự (Những việc trong vũ trụ là phận sự của ta – Luận kẻ sĩ). Theo ý niệm của Nguyễn Công Trứ, đã sinh ra làm đấng tu mi, thì nhất thiết phải có danh gì với núi sông, phải làm những việc lớn lao, phải được ghi vào sử sách. Cái hay của câu thơ mở đầu đó đó là triết lí sống đúng đắn và tình cảm chân thành của tác giả. Muốn xã hội tiến bộ, mỗi con người phải tự xác lập mình, phải nỗ lực cao nhất làm được một việc gì đó có ích cho đời để hoàn toàn có thể tự hào với mọi người. Khát vọng đó, quyết tâm đó là chính đáng, là rất đáng để trân trọng; nhất là một khi nó được thể hiện một cách trực tiếp với một thái độ chân thành của nhà thơ.

Tiếp đó, Nguyễn Công Trứ tự xưng tên mình, tự xác lập tài năng của tớ:

Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng

Lâu nay, câu thơ này tối thiểu đã có hai cách hiểu. Cách hiểu thứ nhất nhận định rằng: ông Hi Văn, một con người tài giỏi đã vào vòng cương tỏa của triều đình (như con chim yêu tự do, thích bay trên khung trời cao rộng, nay bị nhốt vào lồng), và do đó, ông không thể sống ngất ngưởng như mình yêu thích. Cách hiểu thứ hai: ông Hi Văn là người toàn tài, hoàn toàn có thể sánh ngang với trời đất; lồng ở đây được hiểu là trời đất, là vũ trụ, trong ý niệm của người xưa thì đất có hình vuông vắn và trời có hình tròn trụ. Có lẽ cách hiểu thứ hai thuyết phục hơn, nhất quán hơn so với cách hiểu thứ nhất; đặc biệt quan trọng nếu kê trong cảm hứng bao trùm bài thơ, cách hiểu này còn có văn cứ hơn. Vả chăng, nội dung hai câu đầu thường sẽ chi phối toàn bộ bài thơ, mà cảm hứng chủ yếu trong bài thơ này đó đó là cảm hứng ngạo nghễ, ngất ngưởng chứ không phải là nỗi niềm oán thán về việc mất tự do. Hi Văn là biệt hiệu của Nguyễn Công Trứ. Nói trực tiếp về phần mình, gọi hiệu mình ra mà nói là cách diễn đạt rất Nguyễn Công Trứ. Trước cụ Thượng Trứ, bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương cũng luôn có thể có lần xưng danh:

Quả cau nho nhỏ miếng trầu hôi
Này của Xuân Hương đã quệt rồi

(Mời trầu)

Và tác giả Truyện Kiều đã và đang từng xưng hiệu trong một câu thơ ai oán của Độc Tiểu Thanh kí:

Bất tri tam bách dư niên hậu
Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như?
(Không biết ba trăm năm tiếp theo nữa
Thiên hạ ai người khóc Tố Như)

Nhưng quả thật chưa ai xưng danh rồi tiếp theo này lại dám xác lập luôn mình là người dân có tài năng năng như Nguyễn Công Trứ. Có điều, câu thơ tác giả nói về phần mình nhưng tựa như nói về người khác, nói một cách tự nhiên, hồn nhiên.

Khi thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông,
Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng,
Lúc bình Tây, cờ đại tướng,
Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên

Đoạn thơ trên thể hiện sự tự xác lập niềm tự hào về tài năng văn võ tuy nhiên toàn của tớ. Tuy vậy, cái hay của đoạn thơ trên trước hết xuất phát từ thái độ chân thành, hồn nhiên và sự trung thực của tác giả. Tiểu sử Nguyễn Công Trứ quả đã có ghi: Vào năm 1819, ông đã đỗ thủ khoa kì thi Hương; 7 năm tiếp theo, Nguyễn Công Trứ làm tham tán công vụ, đến năm 1831 ông làm Tổng đốc tỉnh Đông (Hải An). Lúc 62 tuổi, ông được cử đi đánh thành Trấn Tây…Tuy là một người xuất thân quan văn, nhưng Nguyễn Công Trứ đã từng chỉ huy đánh tiễu phỉ ở biên giới phía Bắc, đánh giặc ở biên giới Tây Nam, rồi đàn áp những cuộc nổi loạn của nông dân.

Sau câu thơ đầu vừa phân tích trên đấy là trọng điểm trong tạo ra cái thiết yếu để tác giả tự thể hiện một lối sống ngất ngưởng ở những câu thơ tiếp theo bằng giọng tự trào nhưng rất có duyên thông qua việc ông tự mô tả mình và lối sống của tớ:

Đô môn giải tổ chi niên.
Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng.
Kìa núi nọ phau phau mây trắng,
Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi.
Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì,
Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng.

Đối với những nhà giàu sang quyền quý và cao sang khi xưa, ngựa là phương tiện đi lại giao thông vận tải lối đi bộ hầu hết. Đi ngựa là thể hiện sự sang trọng và quyền lực tối cao. Nhưng cụ Thượng Trứ lại khác đời: cụ không đi ngựa và lại đi xe do con bò cái lông vàng kéo, rong chơi khắp chốn. Đã thế, trước cửa xe, cụ để bốn câu thơ trên một tấm mo cau:

Xuống ngựa, lên xe, nọ tưởng phàm
Lợm mùi giáng chức với thăng quan
Điền viên dạo chiếc xe bò cái
Sẵn tấm mo che miệng trần gian

Quả thật, ở con người Nguyễn Công Trứ có sự tương phản nóng giãy. Sự tương phản này tạo ra nét mê hoặc của tác giả, một tay ngất ngưởng: bò vàng lại đeo đạc ngựa, vốn tay kiếm cung và lại từ bi, đi chùa và lại mang theo cả một đôi dì. Điều ấy làm cho kẻ hiền lành, thoát bụt cũng cảm thấy nực cười.

Vậy, vì sao Nguyễn Công Trứ sống giữa chốn danh lợi tất bật như vậy mà vẫn bình thản, thoát khỏi lẽ thường ở đời, nhất là riêng với một quan lại triều đình trong chốn hoan lộ vốn bất bằng? Có lẽ vì một lẽ đơn thuần và giản dị ngay trong tiềm thức, trong ý thức sâu xa của tớ, ông đang không quan tâm đến cái được, cái mất ở đời. Ta còn nhớ trong ngót ba mươi năm chốn quan trường, có những lúc Nguyễn Công Trứ làm đại tướng, có khi chỉ là một anh lính thú ở chốn biên ải. Tuy thế, lúc nào ông cũng bình thản như ngọn gió xuân, mặc cho thiên hạ khen hay chê:

Được mất dương dương người tái thượng,
Khen chê phơi phới ngọn đông phong.

Và nguyên nhân cốt lõi của thái độ sống này, của cái ngất ngưởng này đó đó là yếu tố ý thức khá đầy đủ về cái tôi thành viên, thành viên của tớ, cũng như ý thức về tài năng và phẩm hạnh của tớ.

Câu kết của bài thơ, Nguyễn Công Trứ nhấn mạnh yếu tố thêm một lần nữa cảm hứng ngất ngưởng bằng câu: “Trong triều ai ngất ngưởng như ông?”. Câu nghi vấn nhưng lại đó đó là câu xác lập: trên đời này sẽ không còn còn ai độc lạ, ngạo nghễ, ngất ngưởng bằng thi sĩ Nguyễn Công Trứ.

Đặt trong chính sách phong kiến, Bài ca ngất ngưởng có ý nghĩa về nhiều phương diện. Nó không ít báo hiệu sự thức tỉnh của ý thức thành viên, thành viên trong tình hình cái tôi không được thừa nhận. Nó ghi nhận một bước tiến đáng kể trong lịch sử dân tộc bản địa theo phía dân chủ hóa.

Ngày nay, lối sống và cách sống ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ hoàn toàn có thể cần phải tiếp thu một cách xem xét. Tuy nhiên, bài thơ Bài ca ngất ngưởng vẫn còn đấy tồn tại ý nghĩa, trước hết trong việc khuyến khích người đọc hãy sống mạnh mẽ và tự tin, hãy sống có ích để cuộc sống mình ngày một có ý nghĩa, khước từ một môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường tẻ nhạt, vô nghĩa.

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 6

Ngay lúc chưa tồn tại danh phận gì, Nguyễn Công Trứ đã từng tự hứa với mình: “Đã mang tiếng ở trong trời đất – Phải có danh gì với núi sông” (Đi thi tự vịnh). Chưa có rồi sẽ có được, chỉ việc quyết tâm và nhất là cần tài năng, mà hai cái đó, Nguyễn Công Trứ thấy mình có đủ. Được hậu thuẫn bởi những thành công xuất sắc trong sự nghiệp, cùng với thời hạn, niềm tự tin trong ông ngày càng được củng cố. Ông đã ngất ngưởng và thấy mình có quyền ngất ngưởng – ngất ngưởng trong đời và cả trong thơ, ngất ngưởng từ lúc bạch diện thư sinh, lúc hoạn hải ba đào cho tới tận lúc đã ra ngoài vòng cương tỏa. Đối với ông, ngất ngưởng là một giá trị, một cách xác lập giá trị. Thật tự nhiên khi ông có hẳn một bài thơ nói về sự việc ngất ngưởng, đặt ngất ngưởng lên bình diện ý thức, nghĩa là kể về nó, luận về nó một cách trực diện – ta đang nói về bài thơ hát nói vào hàng xuất sắc nhất của Nguyễn Công Trứ: Bài ca ngất ngưởng !

Cho đến nay, trong đời sống, từ ngất ngưởng đã được sử dụng, được hiểu theo những nghĩa chính: một là thế ngồi, thế tồn tại ở vị trí chênh vênh trên cao, lắc lư dễ ngã, dễ đổ; hai là cách sống, thái độ sống, một kiểu ứng xử có phần khác lạ, thậm chí còn thử thách với những chuẩn mực thông thường vốn được người đời đồng ý.

Ở bài thơ của Nguyễn Công Trứ, từ “ngất ngưởng” đã được sử dụng hầu hết với nghĩa thứ hai, tức là nghĩa chỉ định một phạm trù thuộc tinh thần. Qua bốn lần xuất hiện ở những câu then chốt (câu cuối của mỗi khổ) và ở vị trí then chốt của câu (từ ở đầu cuối – trừ câu thứ 19, do quy mô vần của thể loại không được cho phép), từ “ngất ngưởng” đã đảm nhiệm vai trò chính trong việc làm nổi trội chủ đề của tác phẩm.

Nhân vật trữ tình trong bài thơ gần như thể trùng khít với tác giả. Hoàn toàn hoàn toàn có thể xem đấy là một bài thơ tự vịnh bởi suốt cả tác phẩm, nhà thơ nói trực tiếp về phần mình, từ sự nghiệp hoàn toàn có thể gọi là hiển hách đến cách sống chẳng giống ai và thái độ tự tôn, tự tại rất mực. Nhưng cách tự vịnh của Nguyễn Công Trứ cũng độc lạ khác thường. Tác giả đã dùng nhiều từ, cụm từ rất khác nhau để gọi mình: ông, ông Hi Văn tài bộ, ông ngất ngưởng, tay ngất ngưởng (cũng hoàn toàn có thể kể thêm cụm từ “phường Hàn, Phú”). Mới đọc qua, người đọc dễ tưởng có một ai đó đang nói về Nguyễn Công Trứ, bởi những ông, những tay đã được sử dụng như những đại từ thuộc ngôi thứ ba. Ở đây nhà thơ đã khách quan hóa bản thân, tách mình thoát khỏi mình để xem xét mà không sợ “cái mình” ấy bị “nhỏ” đi. Phải là một kẻ rất tự tin mới làm nổi điều này. Nhà thơ ý thức rất rõ ràng rằng mình là một giá trị hiển nhiên giữa đời, không thể phủ nhận. Ông ngông nghênh đặt mình ngang hàng với những nhân vật lỗi lạc rất mất thời hạn rồi. Kết cấu câu chẳng… cũng (“Chẳng Trái, Nhạc cũng phường Hàn, Phú”) thể hiện một thái độ tự nhìn nhận cao rất dứt khoát. Ta tưởng như nghe ông nói: “Cái tay Nguyễn Công Trứ ấy, cũng khá được đấy chứ nhỉ !”.

Bài ca ngất ngưởng thuộc loại bài thơ hát nói dôi khổ gồm 19 câu. Đi vào khổ thứ nhất, ta đã thấy hiện lên một con người ngang trời dọc đất:

Vũ trụ nội mạc phi phận sự,
Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng.
Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông,
Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng.

Câu thơ chữ Hán mở đầu toát lên giọng điệu trang trọng, rắn rỏi, xác lập mạnh mẽ và tự tin lí tưởng nam nhi mà tác giả tự nguyện hướng theo: trong vòng trời đất, không việc gì không phải là việc của tớ. Dĩ nhiên, đấy là lí tưởng chung của những người dân được đào luyện trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên Nho học và Nguyễn Công Trứ không còn tăng trưởng gì thêm. Nhắc lại nó, chẳng qua nhà thơ muốn tái tình hình thái tràn trề nhiệt huyết của tớ buổi quyết định hành động bước vào lồng. Âm vang trong câu thứ hai là một lời hứa hẹn hẹn, một thử thách, với mình và với đời, rằng: Hãy chờ này mà xem ! Về hai chữ vào lồng, có người nhận định rằng nó thấm vị chua chát, thể hiện sự ý thức về tình trạng trói buộc, tù túng của chốn quan trường. Nhưng theo mạch thơ, “lồng” ở đây trước hết là lồng phận sự. Đã nói tới phận sự là nói tới cái luật của nó mà người ta không được phép quên. Đã chơi thì phải đồng ý luật chơi – đồng ý để vượt qua, và cũng để thể hiện được cái tài, cái giỏi của tớ. Thêm nữa, cứ cho “lồng” là yếu tố trói buộc, thì điều nhà thơ muốn nói ở đây hàm chứa niềm tự tôn: dù vào lồng, ta vẫn tiếp tục nên tay ngất ngưởng, vẫn xác lập được mình như thường, đâu phải hạng xoàng xĩnh vào luồn ra cúi ! Nguyễn Công Trứ quả có “kiêu” khi tự nhận mình là người tài ba, tài trí (tài bộ) và tinh thông võ nghệ (gồm thao lược). Nhưng ông đã “kiêu” một cách hoàn toàn có vị trí căn cứ.

Trong nửa đầu khổ thứ hai, ông tiếp tục điểm qua những mốc đáng nhớ trên hoạn lộ của tớ:

Lúc bình Tây cờ đại tướng,
Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên…

Thủ khoa, Tham tán, Tổng đốc, đại tướng, Phủ doãn, cái gì ông làm được cũng thuộc loại “nhất bảng”! Điệp từ “khi” (cùng với nó là từ “lúc”) đã tạo nên nhịp điệu dồn dập cho những câu thơ, biến cả đoạn thơ thành cuốn phim quay nhanh, điểm lại công nghiệp phong phú của con người đã sống một cuộc sống thật nên sống. Bên cạnh đó, nó cũng thể hiện thái độ hào hứng của tác giả khi “tính sổ” cuộc sống, thấy mình hoàn toàn có thể “vỗ tay reo” khi nợ tang bồng đã được thanh toán sòng phẳng. Hoàn toàn hoàn toàn có thể hiểu được tại sao khi rời bỏ kinh thành về quê, ông lại ngông đến thế:

Đô môn giải tổ chi niên,
Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng.

Chắc hẳn khi kể lại những việc đã xẩy ra trong cái ngày đáng nhớ ấy, Nguyễn Công Trứ vẫn còn đấy lấy làm thú vị rất là. Ông quả là người biết thưởng thức chính những việc làm trái khoáy nhiều phần khinh bạc của tớ. Khinh bạc ở đấy là khinh bạc với đời, với những kẻ không đủ gan dứt bỏ chốn quan trường. Dù sao riêng với ông, toàn bộ cũng chỉ là một trò chơi show. Ông quý trọng những gì tôi đã làm được, nhưng quý trọng không nghĩa là chỉ biết khư khư ôm lấy chúng. Cái ông có đâu chỉ có chừng ấy, dù riêng với bao người, “chừng ấy” đã và đang vô cùng đáng kể rồi. Với từ “ngất ngưởng” ở câu cuối khổ hai, ta tưởng tượng thật rõ dáng ngồi ngất nghểu, khật khưỡng của tác giả trên sống lưng con bò cái vàng được “trang sức đẹp” bằng đạc ngựa – một dáng ngồi đầy vẻ trêu ngươi, khiêu khích, như muốn giỡn mặt với “cả và” thiên hạ, trước hết là với hàng ngũ đông đúc những quan to, quan bé trong triều.

Bỏ lại sau sống lưng thuở nào vùng vẫy hào hùng, về nơi cố thổ, nhà thơ để tâm trí hút vào màu mây trắng trên đỉnh non cao:

Kìa núi nọ phau phau mây trắng,
Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi.
Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì,
Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng.

Những tưởng khổ thơ đưa người đọc tới miền tâm sự riêng tư, trầm lắng và những cảm nhận hư vô về cuộc sống. Thực ra cũng luôn có thể có một phần, bởi màu mây trắng vốn tồn tại trong văn học như một hình tượng của môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường ẩn dật thanh cao. Người ta nghĩ nhiều về nó khi muốn hoặc khi đã trút sạch làu làu những ham muốn trần tục. Nhưng trường hợp Nguyễn Công Trứ thì có khác. Điều ông muốn kể vẫn là yếu tố biểu lộ của cái tôi ngông ngạo vốn có ở “môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên” mới, không phải trong cái lồng phận sự. Kể ra cũng luôn có thể có lắm chuyện thú vị. Nhà thơ đã khôi hài nói về kiểu nhập vai nửa vời, không triệt để một cách cố ý của tớ. Chà chà, tay kiếm cung mà giờ này cũng nên dạng từ bi cơ đấy ! Anh ta đã thực sự trở thành kẻ ăn chay rồi hay sao ? Không phải ! Hãy xem cái cách anh đi vãn cảnh chùa thì biết. Đến nước ấy thì Bụt cũng phải chào thua. Không kể văn học dân gian, có lẽ rằng đấy là lần thứ nhất trong văn học viết, ta biết tới một ông Bụt dân dã đến vậy. Nguyễn Công Trứ quả có đủ tài, đủ cái hóm hỉnh để khiến Bụt nếu không đồng lõa với mình thì cũng phải bỏ qua cho mình bằng một chiếc cười xòa.

Đối với Nguyễn Công Trứ, tháo được dây mang ấn trả lại nhà vua (giải tô) là một Đk thiết yếu để những con người khác trong ông được dịp cất tiếng nói. Ông rõ ràng rất biết sống và cống hiến cho mình:

Được mất dương dương người thái thượng,
Khen chê phơi phới ngọn đông phong.
Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng,
Không Phật, không Tiên, không vướng tục.

Sống, với Nguyễn Công Trứ là biết coi trọng cái hiện thế, hiện tại, biết thưởng thức, nếm trải những thú vui có trong đời như thú ngoạn cảnh vạn vật thiên nhiên, chùa chiền, thú hát cô đầu, thú uống rượu và nhất là ái tình. Đã là một tay tài tử, làm thế nào hoàn toàn có thể thờ ơ với toàn bộ những cái đó ? Mọi sự được mất hãy nên phóng tâm coi nhẹ, đừng “bặm môi bặm miệng” quan trọng hóa yếu tố. “Khen chê phơi phới ngọn đông phong” trước hết là một sự phớt lờ, bỏ qua những lời đàm tiếu, nhưng tiếp theo đó là cảm hứng lâng lâng nhẹ nhõm của một kẻ tự do, biết sống vượt lên những tiêu chuẩn đạo đức lỗi thời, gò bó và khắc khổ. Nguyễn Công Trứ tự nhận mình là “Không Phật, không Tiên, không vướng tục”. Khỏi phải nói tới cái tục là cái mà người dân có học, người đường hoàng không còn ai muốn, nhưng được như Phật, như Tiên thì tốt chứ, lẽ nào lại không màng ? Thực ra điều này còn có liên quan tới sự lựa chọn riêng tư, không nhất thiết phải song song với thái độ dị ứng những giá trị khác tồn tại trong đời. Nguyễn Công Trứ thấy mình rất khác Phật, Tiên thì ông nói thế (Phật, Tiên gì mà đi dạo chùa lại dẫn cả đoàn con hát lên theo) và ông cũng lấy làm hài lòng vì điều này. Phật, Tiên là bộ sưu tập hình của một toàn thế giới khác, toàn thế giới siêu nhiên. Họ không biết thưởng thức những lạc thú của cuộc sống. Còn ta, ta là người sống giữa cuộc sống, dại gì mà chối bỏ những nụ cười đời đem lại ! Giống Phật, giống Tiên mà chẳng giống mình thì phỏng có nghĩa lí gì ? Tuy nhiên, ta cũng không tục, ta đã dấn mình vào trò chơi show với một ý thức văn hoá, với bản lĩnh của người tin vào tài năng và phẩm cách của tớ, ứng xử với đời bằng một tinh thần tự do. Ta khác với những kẻ để mình bị khống chế bởi bản năng vật dục, không biết “chơi” với phong độ tài tử, tài hoa và với một thị hiếu thẩm mĩ tinh vi, sành sỏi.

Có quá nhiều từ láy ngoài từ “ngất ngưởng” xuất hiện trong hai khổ thơ 3, 4: phau phau, đủng đỉnh, dương dương, phơi phới. Rõ là đoạn thơ chú trọng vào việc miêu tả cảm hứng, trạng thái tinh thần của tác giả khi đã thoát khỏi vòng cương tỏa, khác với đoạn trước nghiêng về kể khái quát những công tích đạt được. Từ “kìa” cũng gắn sát với việc miêu tả, như muốn bày ra trước fan hâm mộ một cảnh tượng thật thích chí. Nói chung, cả đoạn thơ thấm một ý vị vui nhộn rất mê hoặc, đã cho toàn bộ chúng ta biết nhà thơ khá bằng lòng với mình, có tự giễu cợt tôi cũng là giễu cợt trên tinh thần tự tin rất mực. Điệp từ “khi” được sử dụng kèm với những tiếng trắc, tiếng bằng luân phiên trong câu “Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng” ngoài nghĩa liệt kê gắn sát với ý niệm về thời hạn còn thêm sắc thái biểu cảm rõ ràng, diễn tả được cái ngả nghiêng tự do của nhà thơ trong những trò chơi show bất tận.

Thái độ sống, phong thái sống của Nguyễn Công Trứ lúc đã ra ngoài vòng cương tỏa có những biểu lộ rất riêng. Nhưng không thể nghĩ rằng ông đã hoàn toàn khác mình trước đó. Thực chất vẫn chỉ có một Nguyễn Công Trứ, rất nhất quán, chỉ có điều, khi làm một hưu quan, ông có nhiều Đk hơn để thể hiện sự phóng túng và tư tưởng hành lạc (sống vui, vui sống) của tớ mình. Ông hoàn toàn không tự xích míc khi gộp chung con người hành đạo và con người hành lạc vào một trong những, trong lời tổng kết cuộc sống đầy minh bạch và đượm vẻ hài lòng ở khổ cuối:

Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú,
Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung,
Trong triều ai ngất ngưởng như ông !

Sự phóng túng dù được thể hiện ở tại mức độ cao vẫn không dẫn nhà thơ tới thái độ hư vô chủ nghĩa. Trước sau ông vãn là một nhà nho có tinh thần nhập thế và luôn tâm niệm “Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung”. Câu thơ vừa trích không phải đã được viết ra để rào đón, dè chừng, theo như cách hiểu của một số trong những người dân. Đối với Nguyễn Công Trứ, hành đạo thì nên hiệu suất cao và hành lạc thì nên “say sưa”, toàn bộ đều phải có ý nghĩa. Hành đạo và hành lạc không thể bị đặt vào trong một tương quan loại trừ.

Nhìn chung, Bài ca ngất ngưởng đã xác lập lí tưởng sống hài hoà giữa cái vì đời và cái vì mình. Bao trùm cả bài thơ là âm điệu xác lập. Ta không thấy bợn lên ở đây một chút ít ân hận hay hành động tự vấn nào. Nguyễn Công Trứ đã thể hiện được tài năng của tớ mình khi thực thi lí tưởng trung quân ái quốc, hành đạo cứu đời. Ông đã giữ được bản tính hào mại, phóng túng cả khi vào lồng phận sự và nhảy vào trong chốn quan trường. Ông, khác với nhiều người, đã dứt bỏ chức vị với bao nhiêu cám dỗ một cách nhẹ nhàng, không vướng bận. Ông đã nhập vào những trò chơi show một cách tự do, với tư cách của một kẻ đam mê, dám hết mình. Ông hoàn toàn có thể nói rằng mà không thấy ngượng, với mình và với đời: “Trong triều ai ngất ngưởng như ông”.

Với một con người, khó nhất là cái tự tri. Nguyễn Công Trứ là một kẻ tự tri. Sự thoả mãn của ông được bảo vệ bằng cả một cuộc sống phong phú, bằng sự tự tri. Nó không khiến “chói”, ngược lại, tạo nên lòng kính trọng ở người đời, ở fan hâm mộ.

Nói về sự việc mê hoặc của ngôn từ thơ ở Bài ca ngất ngưởng, có lẽ rằng không thể bỏ qua việc nhà thơ vận dụng lối nói đậm tính khẩu ngữ. Khi tự xưng thì dùng những đại từ như ông, tay. Khi biểu lộ hồn thơ lai láng thì “Kìa núi nọ phau phau mây trắng”. Khi buộc phải so sánh thì “Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú”,…

Rồi bao nhiêu từ ngữ mang tính chất chất chất nôm na, thông tục đã được “điều động” một cách linh hoạt. Đó là vào lồng, tay kiếm cung, một đôi dì, nực cười, phương. Quả tính chất khẩu ngữ của ngôn từ đã đem lại cho bài thơ một vẻ đẹp sống động và thân thiện, thích hợp hoàn toàn với cốt cách con người tác giả, cũng phù phù thích hợp với âm hưởng đối thoại mà ông muốn có (không phải đối thoại trực tiếp mà là đối thoại ngầm với những cách sống, kiểu sống khác – tầm thường và hèn kém). Nhờ nó, ta tiếp nhận bài thơ như tiếp nhận một lời nói, giọng nói trực tiếp. Độc giả hoàn toàn hoàn toàn có thể tưởng tượng thấy đi kèm theo với những câu thơ là ánh nhìn giễu cợt, là nụ cười hóm hỉnh vui nhộn, là dáng vóc lúc lắc nghênh ngang của một kẻ ung dung bước giữa đường đời.

Thể thơ hát nói là “thể thơ của con người thành viên và tự do”. Số tiếng không cố định và thắt chặt trong câu thơ và số câu không hạn định ngặt nghèo trong bài thơ (nhất là với bài thơ hát nói dôi khổ) đã được cho phép tác giả phô diễn một cách khoái hoạt nguồn cảm hứng dồi dào của tớ. Không chỉ thế, sự quy đổi vần bằng, vần trắc luân phiên trong những câu, những khổ; sự biến hoá phong phú trong nhịp ngắt; sự được cho phép trộn lẫn ngôn từ nửa Nôm nửa Hán; sự xuất hiện của nhiều từ láy, nhiều điệp từ, đã đưa lại ấn tượng người làm thơ không gặp phải bất kể một sự gò bó nào, muốn kể, muốn tả, muốn trang trọng, muốn giỡn đùa đều được. Điều quan trọng là anh có tận dụng được xem phóng khoáng và dân chủ đó của thể loại để diễn tả tâm tình, tâm ý của tớ hay là không. Có thể nói, với thể thơ hát nói, Nguyễn Công Trứ đã hoàn toàn được là mình. Thể thơ hát nói đã cho văn học Việt Nam một Nguyễn Công Trứ như ta đã biết và ngược lại chính Nguyễn Công Trứ đem lại được cho thể thơ hát nói một vị trí vinh dự trong bảng thể loại văn học của dân tộc bản địa.

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 7

Nguyễn Công Trứ không riêng gì có là một vị quan mà còn là một một nhà thơ, nhà văn lớn của văn học Việt Nam nói chung và văn học trung đại nói riêng. Nguyễn Công Trứ sáng tác thật nhiều, nhất là thơ văn chữ Nôm và thông qua những sáng tác ấy hiện lên rõ ràng phong thái độc lạ của ông. Và hoàn toàn có thể nói rằng, bài thơ “Bài ca ngất ngưởng” – tác phẩm được xem như bản tổng kết về cuộc sống của Nguyễn Công Trứ là một trong số những sáng tác tiêu biểu vượt trội nhất của ông.

Đọc bài thơ “Bài ca ngất ngưởng” của Nguyễn Công Trứ người đọc sẽ thuận tiện và đơn thuần và giản dị nhận thấy “ngất ngưởng” đó đó là cảm hứng xuyên thấu toàn bộ bài thơ, nó xuất hiện bốn lần trong tác phẩm. Vậy từ “ngất ngưởng” trong bài thơ nên được hiểu ra làm sao? Như toàn bộ chúng ta đã biết, “ngất ngưởng” là một từ láy dùng để chỉ độ cao – cao hơn người khác, vật khác và luôn ở trong trạng thái nghiêng ngả, chực đổ, nó không hoàn toàn vững nhưng cũng không thể nào đổ được.

Tuy nhiên, trong tác phẩm, “ngất ngưởng” không phải được sử dụng với nghĩa ấy mà nó được sử dụng ở một tầng nghĩa khác, đó đó đó là lối sống, thái độ sống của tác giả. Và với cách hiểu đó, toàn bộ chúng ta sẽ thấy bài thơ có nhiều điều thú vị, mê hoặc.

Trước hết, trong sáu câu thơ đầu của bài thơ, tác giả đã thể hiện rõ ràng sự ngất ngưởng khi ở chốn làm quan. Đầu tiên, sự ngất ngưởng ở chốn làm quan được thể hiện ở sự xác lập vai trò, vị trí của chính mình trong trời đất:

Vũ trụ nội mạc phi phận sự
Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng

Với hai câu thơ nhưng tác giả đã đã cho toàn bộ chúng ta biết thái độ về vị trí của tớ. Với ông, mọi việc trong vũ trụ, trời đất đều là việc của tớ, đồng thời, ông coi việc nhập thế đó đó là phương pháp để ông thể hiện tài ba, trí tuệ của tớ. Và để rồi, từ sự xác lập ấy, ông đã phô diễn, đã khoe tài năng, danh vị của tớ:

Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông
Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng
Lúc bình Tây cờ đại tướng
Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên.

Trong bốn câu thơ, tác giả đã sử dụng hàng loạt từ Hán Việt – Thủ khoa, Tham tán, Tổng đốc Đông,… cùng bút pháp liệt kê và điệp ngữ, từ đó cho những người dân đọc thấy rõ tài năng và danh vị của tớ. Có thể thấy, Nguyễn Công Trứ là người văn võ tuy nhiên toàn, đồng thời giữ nhiều chức vị quan trọng trong cuộc sống làm quan của tớ. Như vậy, trong sáu câu thơ đầu nào thơ, tác giả đã nói về tài năng, khoa danh vị của tớ với một thái độ đầy trang trọng, nhấn mạnh yếu tố và đầy tự hào.

Không chỉ ngất ngưởng ở chốn làm quan, Nguyễn Công Trứ còn ngất ngưởng cả trong lối sống sau khi đã cáo quan về hưu, điều này được thể hiện chân thực và rõ ràng trong mười ba câu còn sót lại của bài thơ. Trước hết, lối sống ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ khi cáo quan về hưu được thể hiện ở lối sống khác thường, khác đời, trái khoáy.

Đô môn giải tổ chi niên
Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng

Hai câu thơ đã gợi lên trước mắt toàn bộ chúng ta dáng ngồi ngất nghểu của tác giả trên sống lưng con bò vàng được trang sức đẹp bằng đạc ngựa – một dáng vóc khác thường, như muốn khiêu khích, trêu ngươi. Và để rồi, khi thả hồn mình vào mây trắng, núi cao, dáng vóc ngất ngưởng của tác giả vẫn không thay đổi:

Kìa núi nọ phau phau mây trắng
Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi
Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi gì
Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng

Có lẽ trong văn học, chưa bao giờ toàn bộ chúng ta thấy một người nào đi vãn cảnh chùa in như Nguyễn Công Trứ. Đi vãn cảnh chùa – xứ sở thanh cao, thanh nhã vậy và lại mang theo một cô nàng hầu. Cái dáng vóc, cái lối sống ấy của ông khiến Bụt cũng phải chào thua, cũng phải bật cười.

Đồng thời, trong lối sống của tớ, Nguyễn Công Trứ không để ý quan tâm nhiều đến chuyện được, mất, khen chê bởi với ông, chuyện được, mất chẳng biết cái nào hơn cái nào.

Được mất dương dương người thái thượng
Khen chê phơi phới ngọn đông phong.

Thêm vào đó, ở Nguyễn Công Trứ ta còn thấy hiện lên lối sống tự do, thỏa chí, muốn gì làm này, không vướng tục.

Khi tửu, khi ca, khi cắc, khi tùng
Không Phật, không Tiên, không vướng tục

Như vậy, hoàn toàn có thể thấy, thái độ, phong thái sống của Nguyễn Công Trứ khi về hưu có những biểu lộ rất riêng. Tuy nhiên, ở ông ta vẫn thấy nhiều điểm nhất quán với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường trước đó, ông vẫn vẫn là một bề tôi trung thành với chủ. Và để rồi, ông đã có một lời tự tổng kết về cuộc sống đầy minh bạch và đượm vẻ hài lòng ở trong những câu thơ khép lại bài thơ.

Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú
Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung
Trong triều ai ngất ngưởng như ông!

Tóm lại, bài thơ “Bài ca ngất ngưởng” của Nguyễn Công Trứ với âm điệu xác lập, lối nói đậm tính khẩu ngữ đã thêm một lần nữa cho toàn bộ chúng ta thấy vẻ đẹp nhân cách con người tác giả – một con người tài năng, lí tưởng sống hòa giải và hợp lý giữa cái vì đời và vì mình.

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 8

Nguyễn Công Trứ tự là Tồn Chất, hiệu là Hi Văn, sinh vào năm 1778, người làng Uy Viễn, huyện Nghi Xuân, tỉnh thành phố Hà Tĩnh. Cha ông là Nguyễn Công Tấn, đậu hương cống, từng làm tri phủ Tiên Hưng (Thái Bình), tiếp theo đó do hưởng ứng trào lưu phò Lê chống lại Tây Sơn, nên được triều Lê phong tước Đức Nghi Hầu.

Nguyễn Công Trứ là một người tài năng hiếm có về nhiều mặt, đã sớm xác lập con phố tiến thân bằng khoa bảng công danh sự nghiệp. Thời trẻ, Nguyễn Công Trứ học tập cần mẫn, nhưng thi tuyển lận đận, mãi đến năm 42 tuổi mới đỗ giải nguyên. Cuộc đời làm quan của ông lên xuống không bình thường, vậy mà lúc nào ông cũng ôm ấp chí lớn và giữ đạo tôi trung Nguyễn Công Trứ nhiệt huyết thi hành chức trách, phận sự, kể cả việc nhiều lần đánh dẹp nông dân khởi nghĩa, nhưng không thể mất yếu tố tiến bộ của nhà nho chân chính.

Khi làm quan, ông nổi tiếng thanh liêm. Trong việc khai khẩn đất hoang, đắp đê lấn biển. Nguyễn Công Trứ đã Đem lại quyền lợi cho nhân dân ở nhiều nơi, đáng kể là vùng Kim Sơn (Ninh Bình) và Tiền Hải (Thái Bình). Năm 1858, thực dân Pháp nổ súng xâm lược việt nam, tuy nhiên đã 80 tuổi Nguyễn Công Trứ vẫn dâng sớ xin cầm quân đánh giặc. Cũng năm đó, ông qua đời.

Nguyễn Công Trứ là hiện tượng kỳ lạ đặc biệt quan trọng về một kẻ sĩ và lại sở hữu môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường phóng túng và đậm cá tính tự do, độc lạ. Thơ ca còn sót lại của Nguyễn Công Trứ gồm khoảng chừng 50 bài thơ, trên 60 bài ca trù, một bài phúng, đều viết bằng chữ Nôm. Ngoài ra còn tồn tại một số trong những bài thơ chữ Hán, một số trong những câu đối Nôm.

Bài ca ngất ngưởng là tác phẩm được viết vào sau năm 1848, lúc Nguyễn Công Trứ cáo quan về hưu. Đây là tiếng nói của Hi Văn sau quãng đời hoạn lộ không nhẵn. Thời kì suy tàn của chính sách phong kiến Việt Nam được ghi lại bằng sự xuất hiện của con người khát vọng tự do (như Chim trong lồng của Nguyễn Hữu Cầu), người anh hùng “phản nghịch” (như Từ Hải trong Truyện Kiều), người phụ nữ “nổi loạn” (trong thơ Hồ Xuân Hương)…

Cũng là yếu tố phản ứng với tình hình, nhưng ở Nguyễn Công Trứ, sự biểu lộ hầu hết trên phương diện ý niệm và lối sống bằng hình thức phóng to hình ảnh con người thành viên đến mức khôi hài. Dưới con mắt của người đời và sự tôn xưng của Hi Văn thì đó là yếu tố ngất ngưởng. Bài thơ được viết theo thể ca trù hay còn gọi là hát nói, một lối thơ tự do về nhịp điệu, câu chữ. Ở đây, để tài phù phù thích hợp với nội dung cảm xúc của bài thơ.

Kết cấu bài thơ gần như thể kết cấu một bài thơ hát nói, phân thành nhiều đoạn gọi là khổ). Mỗi đoạn được kết bằng câu có từ “ngất ngưởng”, soi sáng những góc nhìn rất khác nhau của hình tượng nhân vật trữ tình, trên cơ sở cảm hứng chủ yếu nhân văn và ý nghĩa chống phong kiến.

Con người ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ trước hết là con người tài năng, danh vọng. Câu thơ chữ Hán mở đầu cô đúc ý niệm lập thân của Nguyễn Công Trứ: “Vũ trụ nội mạc phi phận sự”. Đây là ý niệm mà ông đã nói nhiều bài thơ, nhận định rằng con người sinh ra do “ý của trời đất” (“Thiên địa sinh ngô nguyên hữu ý” – Trời đất sinh ra ta là có ý), nên phải có trách nhiệm, phải gánh vác việc đời (Vũ trụ giai ngô phận sự” – Những việc trong vũ trụ đều thuộc trong phận sự của ta).

Trong Nguyễn Công Trứ, ý niệm ấy gắn sát với ý tưởng “tu, tề, trị, bình”, với chí làm trai và chủ nghĩa anh hùng mà ông đeo đuổi với toàn bộ niềm tin tưởng, sáng sủa trong suốt cuộc sống. Sau ý niệm ấy là yếu tố hiện hữu một con người tài năng xuất chúng và danh vọng vẻ vang:

“Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng……
có khi về Phủ doãn Thừa Thiên”

Tính tự thuật qua những nhân vật từ nhân xưng về tên hiệu, quan chức, tài năng đã khắc họa con người thành viên tự ý thức về phần mình, mức độ lộ ra ngoài bộ dạng: “Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng”. Câu thơ còn tồn tại ý vị trào phúng: một con người tầm cỡ thế và lại chịu đặt mình vào chiếc lồng hạn hẹp. Nhưng chút cười đùa này thực ra là để xác lập lòng tự tin của Nguyễn Công Trứ.

Ông không phải không biết chốn quan trường đầy rẫy những dây nhợ nào buộc trói được. Trong hình thức biểu lộ có sự phối hợp khối mạng lưới hệ thống từ Hán – Việt và từ Nôm: những từ Hán Việt về quan chức, danh vị thể hiện một tài năng thành đạt gắn sát với xã hội phong kiến.

Còn từ Nôm là những từ thông dụng được sử dụng linh hoạt trong những câu thơ dài ngắn xen nhau, nhịp điệu uyển chuyển, đến giàn trải thể hiện con người thành viên tự do, đồng thời ghi rõ những gốc sự ngất ngưởng ở con người đó là gì: “Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng”. Như vậy con người ngất ngưởng ở đấy là con người cũng là cơ sở để thành viên vượt lên khỏi mọi ràng buộc.

Cái ngất ngưởng trong thơ Nguyễn Công Trứ là yếu tố ngất ngưởng trước cuộc sống được mất. Cuộc đời Nguyễn Công Trứ được ghi nhận bằng những chiến tích, những lần thăng quan tiến chức.

“Lúc bình Tây, cờ đại tướng
Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên”.

Nhưng cũng luôn có thể có những bước thụt lùi, cay đắng. Theo sử sách ghi thì Nguyễn Công Trứ làm đại tướng, khi bị cách tuột làm lính thú, thăng quan hẳn là vì tài năng hơn người của ông. Nhưng còn những lần bị giáng chức? Và còn đó những lời thẩm bình của dư luận. Nguyễn Công Trứ thấy rõ đằng sau sự bất công mà ông phải chịu là mặt trái của xã hội phong kiến. Khi cần ông tố cáo nóng giãy:

“Thế thái nhân tình gớm chết thay
Lạt nồng trông chiếc túi vơi đầy.

(Vịnh nhân tình thế thái)

Tuy vậy, cách biểu lộ thái độ mà Nguyễn Công Trứ đặc biệt quan trọng lựa chọn là đem trái chiều con người mình với thói tục bằng một tư thái ngông nghênh và tiếng cười đắc ý. Sách vở chép rằng lúc về hưu Nguyễn Công Trứ thường cưỡi bò vàng có đeo nhạc ngựa, còn đem một mo cau buộc chỗ đuôi bò, nói là để che miệng trần gian. Và ông cho việc làm đó là yếu tố ngất ngưởng: “Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng”.

Bên trong tiếng cười và điệu bộ ấy là triết lí tự nhiên về sự việc được mất: “Được mất dương dương người tái thượng”. Nguyễn Công Trứ đã thông qua điển tích “Tái ông thất mã” để trình diện bản chất xã hội và đưa ra quan điểm nhận của tớ. Xã hội đầy dịch chuyển thời Nguyễn Công Trứ thiếu gì cảnh “lên voi xuống chó” và đó là mảnh đất nền trống sản sinh ý niệm về sự việc rủi may.

Có điều là ở con người bản lĩnh cứng cỏi và niềm tin ở bản thân như Nguyễn Công Trứ thì ý niệm ấy không thể trở thành tư tưởng không tin làm con người nhụt chí hay bị xô đẩy đến chủ nghĩa “vô vi” của Lão Trang. Trái lại, nó mang đến lí lẽ để ông không phải bận tâm với chuyện đời “nóng lạnh” và thêm vẻ “dương dương”.

Tuy nhiên, đương đầu với việc “được mất” cũng luôn có thể có nghĩa đương đầu với việc giàu nghèo, vinh nhục vốn là những giá trị vật chất tinh thần truyền thống cuội nguồn. Hiểu như vậy toàn bộ chúng ta sẽ thấy con người “dương dương”, “ngất ngưởng” thực sự là con người dân có tài năng năng, phẩm chất vượt lên trên những thế lực xưa nay ngự trị trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường con người.

Ngất ngưởng còn biểu lộ trong phong thái, lối sống. Ở Nguyễn Công Trứ có con người lí tưởng của chí làm trai thời phong kiến. Nhưng cũng luôn có thể có con người thành viên sống hết mình; có con người hành vi hăm hở, sáng sủa và con người vui chơi bám đuổi theo sở trường: “Tay kiếm cung… một đôi dì” Nguyễn Công Trứ đã đem hết tài năng và cảm hứng để vẽ bức tranh về môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường riêng của tớ: những từ láy đặc tả sắc tố, đường nét {“phau phau”, “đủng đỉnh”, “phơi phới”), những điệp từ kết phù thích hợp với nhịp thơ phóng khoáng (“Khi ca, khi tửu… không Phật, không Tiên…”)

Khả năng biểu cảm dồi dào của tiếng Việt đã thể hiện rực rỡ cái phóng túng, đam mê của con người Nguyễn Công Trứ. Tuy nhiên đây không đơn thuần là một nhu yếu hưởng lạc được thi vị hóa. Nguyễn Công Trứ đã nâng được những gì được mô tả thành một phong thái, thành lối sống, và dụng ý nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của nhà thơ là đã biến nó thành hình ảnh trái ngược với những tính giáo điều phong kiến.

Hệ tư tưởng Nho giáo yên cầu ở mỗi con người trách nhiệm riêng với hiệp hội, nhưng lại phủ nhận “cái tôi”, áp đặt lên con người một môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường khắc nghiệt, phi nhân tính. Còn đạo Phật, đạo Giáo thì hướng con người đến con phố thoát tục và lý giải việc phục vụ những nhu yếu môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường con người là nguyên nhân của yếu tố đau khổ. Từ môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường mà mình làm chủ Nguyễn Công Trứ tìm tới “non tiên”, “cảnh phật” vì thấy ở đó một toàn thế giới vạn vật thiên nhiên tươi đẹp gắn với những tư tưởng phong kiến siêu hình vươn lên một môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường đích thực của con người.

Phần kết của bài thơ Nguyễn Công Trứ khái quát về con người mình với đặc trưng: một tài năng, tham vọng lớn, sống trong xã hội phong kiến không thể không thấy con phố, lí tưởng của xã hội để thi thố tài năng, làm ra sự nghiệp; một nhân cách và ý thức thành viên mạnh mẽ và tự tin, tự tin có đủ Đk chủ quan và tiền đề xã hội để trái chiều với tình hình và giải phóng đậm cá tính. Tổng hòa những mặt đó ở một con người, tạo ra phong thái sống ngất ngưởng.

Từ “tay ngất ngưởng”, “Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng” đến “trong triều ai ngất ngưởng như ông” bài thơ đã thổi lên sự xác lập, đúng hơn là tự xác lập một con người tiêu biểu vượt trội cho một kiểu người dân có tính chất phi chính thống mang đậm sắc “cái tôi” tân tiến ngang nhiên tồn tại trong tâm xã hội phong kiến.

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 9

Nguyễn Công Trứ, tên thường gọi thật sự quen thuộc và thân thiện mà từ xưa đến nay vẫn được bao người dân Việt Nam nhắc tới như một sự biết ơn trân trọng về công lao khai thác ra hai vùng đất trù phú: Tiền Hải (Thái Bình) và Kim Sơn (Ninh Bình). Song không vì thế mà ta hoàn toàn có thể quên đi một Nguyễn Công Trứ, nghệ sĩ tài hoa, một nhân cách đã xác lập được cái bản ngã của chính mình, để từ đó định hình nên một tính cách, một bản lĩnh trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường và sáng tạo nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp. “Bài ca ngất ngưởng” của Nguyễn Công Trứ sẽ cho ta thấy rõ cái bản lĩnh riêng không thể trộn lẫn ấy của ông.

Theo “Từ điển Tiếng Việt”, ngất ngưởng được hiểu là ở thế không vững lắc lư, nghiêng ngả như chực ngã. Tuy nhiên hai chữ ngất ngưởng trong bài thơ này của Nguyễn Công Trứ cần phải hiểu theo một cách khác, ở đây ngất ngưởng cần hiểu gắn với một cách sống, một thái độ sống.

Có như vậy ta mới hoàn toàn có thể hiểu được về con người Nguyễn Công Trứ – một con người dân có lối sống khác thường, mặc kệ mọi thế lực ở đời, một lối sống được xác lập bằng chính tài năng tuyệt vời. Toàn bộ bài thơ không riêng gì có là yếu tố cắt nghĩa lí giải về cái sự ngất ngưởng của chính mình, mà nó còn được xem như thể một lời tự thuật về cuộc sống, là niềm tự hào về con người dân có công dài, tiền tài, đồng thời cho ta thấy một phong thái lối sống tài tử phóng khoáng của Nguyễn Công Trứ.

Mở đầu bài thơ là lời xác lập về ý niệm sống của một đấng làm trai: Vũ trụ nội mạc phi phận sự. (Mọi việc trong vũ trụ chẳng có việc nào không là phận sự của ta). Câu thơ vang lên cứng ngắc, xác lập một cách mạnh mẽ và tự tin và tự hào về ý niệm làm trai của Nguyễn Công Trứ. Đây là một ý niệm đã cho toàn bộ chúng ta biết Nguyễn Công Trứ luôn luôn ý thức được về bản thân mình, đồng thời luôn xác lập được vị trí của tớ trong cuộc sống.

Điều này đã có được từ một kẻ sĩ có tài năng. Tuyên ngôn này của Nguyễn Công Trứ đã được xác lập như một chân lí và trở đi trở lại như một mệnh đề quen thuộc trong thơ ông. Vũ trụ giai ngô phận sự(Những việc trong vũ trụ đều thuộc phận sự của ta – Nợ tang bồng). Hay trong bài Gánh trung hiếu, Nguyễn Công trứ đã và đang xác lập: Vũ trụ chức phận nộ(Việc trong vũ trụ là chức phận của ta)

Nói như vậy để ta xác lập rằng Nguyễn Công Trứ luôn luôn xác lập cho mình một ý niệm sống tích cực, đồng thời càng đã cho toàn bộ chúng ta biết rõ sự tự ý thức về bản thân của chính tác giả. Chính vì luôn luôn có ý thức về vị trí của chính mình trong trời đất mà Nguyễn Công Trứ không ngại ngùng xác lập về chí làm trai, tác giả lần lượt chứng tỏ cho những người dân đọc thấy được tài năng và bản ngã của chính mình:

Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng
Khi thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông
Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng.

Nguyễn Công Trứ đã tự xưng danh, đồng thời xác lập tài bộ (tài năng lớn, nhiều mặt) của tớ mình với những thực danh: Thủ khoa, tham tán, Tổng đốc Đông. Câu thơ được ngắt nhịp ngắn đều, chậm rãi cùng với việc sử dụng điệp từ khi tạo ra một lối nói xác lập đầy sự tự hào. Tuy nhiên hiện lên trong bài thơ không riêng gì có là một Nguyễn Công Trứ thiên tài, mà còn là một một Nguyễn Công Trứ có tài năng kinh bang tế thế:

Lúc bình Tây, cờ đại tướng,
Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên.

Như vậy đến đây toàn bộ chúng ta có khá đầy đủ cơ sở để xác lập một con người dân có tài năng năng thực sự và luôn luôn ý thức được về tài năng của chính bản thân mình mình. Đây cũng đó đó là yếu tố xác lập bản ngã của Nguyễn Công Trứ, là một phần trong phẩm chất mà ông tự hào gọi là tay ngất ngưởng. Để từ đó ta hoàn toàn có thể hiểu ngất ngưởng theo một nghĩa tích cực, trong số đó có sự xác lập bản ngã của chính mình. Một Nguyễn Công Trứ có tài năng, có thực danh như vậy, ấy mà khi về đời thường lại là một tay ngạo nghễ giễu đời:

Đô môn giải tổ chi niên
Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng.

Cho nên ông không ngại ngùng bày tỏ một cách sống thật khác thường, khác đời:

Kìa núi nọ phau phau mây trắng
Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi
Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì
Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng.

Là một nhà nho, từng là một danh tướng, từng xông pha trận mạc ấy vậy và lại sống môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường bình dị nên dạng từ bi. Tuy nhiên cái lối sống ấy của Nguyễn Công Trứ lại chẳng thông thường một chút ít nào: đi vãng cảnh chùa mà: “gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì” phải chăng ông đang mặc kệ môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, đang giễu cợt sự đời, có lẽ rằng hiểu biết như vậy còn phiến diện. Bởi sinh thời Nguyễn Công Trứ là một người biết chơi theo ý niệm sống hết mình và chơi cũng hết mình.

Trong trần hoàn mấy mặt làng chơi… Biết mùi chơi chưa dễ mấy người hay ông từng tuyên bố Nếu không chơi thiệt ấy ai bù… Vậy cũng hoàn toàn có thể hiểu đấy là một lối sống phóng túng, không chịu gò bó. Câu thơ được Nguyễn Công Trứ miêu tả bằng nụ cười hóm hỉnh, nhiều tự hào của tác giả, phải chăng là cười cho việc khen chê của thiên hạ, có lẽ rằng là cả hai điều này, bởi một điều thật đơn thuần và giản dị.

Được mất dương dương người thái thượng
Khen chê phơi phới ngọn đông phong

Với Nguyễn Công Trứ một khi đã thoát khỏi vòng danh lợi thì những chuyện được mất, khen chê ở đời xin bỏ ngoài tai, như ngọn gió đông thổi qua mà thôi. Điều này chỉ đã có được khi người ta có bản lĩnh tự tin về tài năng của tớ. Đó cũng đó đó là cái ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ trong số đó tiềm ẩn hạt nhân của phong thái sống phóng túng, hiếm thấy của ông. Chính vì vậy mà ông đã có được môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường thanh cao vui vẻ:

Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng
Không Phật, không Tiên, không vướng tục.

Câu thơ được ngắt nhịp hai, kết phù thích hợp với lối diễn đạt trùng điệp tạo cho câu thơ chậm rãi, thông qua đó lột tả được phong thái ung dung yêu đời, thanh cao của nhà nho Nguyễn Công Trứ. Thái độ sống như vậy của ông đã có được từ con người luôn tự tin vào bản thân mình, luôn ý thức được bản thân. Sự phô bày bản ngã được thể hiện rõ ràng một cách cực độ ở khổ thơ cuối:

Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú
Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung
Trong triều ai ngất ngưởng như ông!

Nguyễn Công Trứ đã tự xác lập mình là con người trung thần, làm tròn đạo vua tôi, điều này góp thêm phần xác lập thêm ý niệm về chí làm trai của tác giả ở đầu bài thơ. Bằng lối so sánh với những bậc anh hùng như Nhạc Phi, Hàn Kì, Phú Bật… của đời Hán, Tống bên Trung Quốc.

Tác giả đã xác lập tài năng và công lao của tớ một cách đĩnh đạc hào hùng. Cũng hoàn toàn có thể xem đó là những lời nói đầy tự hào về bản thân của chính tác giả. Để từ đó Nguyễn Công Trứ ngạo nghễ tuyên bố: Trong triều ai ngất ngưởng như ông!

Như vậy đến đây hẳn toàn bộ chúng ta đã hiểu cái ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ. Đó chẳng phải là cái gì khác mà đó đó là thái độ, cách sống của một nhà nho tài tử. Nguyễn Công Trứ đã có được điều này xuất phát từ tài năng, thực danh, từ sự làm tròn bổn phận. Vậy cái ngất ngưởng của ông không phải xấu đi mà sự xác lập bản thân của tớ, là bản lĩnh dám sống ở đời, và một phong thái sống tài hoa tài tử.

Cùng với những bài thơ khác ví như Đi thi tự vịnh, Chí làm trai, Nợ tang bồng, Gánh trung hiếu… Bài thơ Bài ca ngất ngưởng đã một lần nữa vẽ rõ ràng chân dung của nhà thơ. Đây đó đó là phong thái sống, phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của con người và của thơ Nguyễn Công Trứ – phong thái ngất ngưởng.

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 10

Nguyễn Công Trứ là một người thông minh, tài hoa, có đậm cá tính nhưng cuộc sống làm quan nhiều thăng trầm. Ông đã để lại cho lớp thế hệ sau nhiều sáng tác độc lạ bằng chữ nôm và hoàn toàn có thể nói rằng hát nói là thể loại ông ghi dấu nhiều thành công xuất sắc nhất. Trong thể loại hát nói, “Bài ca ngất ngưởng” hoàn toàn có thể xem là một trong số những sáng tác tiêu biểu vượt trội nhất của ông. Tác phẩm đã thể hiện rõ bản lĩnh thành viên của nhà thơ đồng thời gợi lên trong từng người những bài học kinh nghiệm tay nghề có mức giá trị thâm thúy.

Có thể thấy, “ngất ngưởng” đó đó là cảm hứng chủ yếu bao trùm và xuyên thấu bài thơ. Với bốn lần xuất hiện trong tác phẩm, từ láy “ngất ngưởng” mang nhiều ý nghĩa độc lạ. Xét về nghĩa đen, hoàn toàn có thể thấy đó là một từ láy dùng để diễn tả độ cao ở trạng thái không vững, chực đổ nhưng không đổ. Song, ở bài thơ, “ngất ngưởng” còn mang một ý nghĩa khác, đó đó đó là lối sống, là thái độ sống của Nguyễn Công Trứ. Để rồi, toàn bộ tác phẩm “Bài ca ngất ngưởng” sẽ đi sâu làm rõ phong thái ngất ngưởng ấy của nhà thơ.

Đoạn thơ mở đầu tác phẩm “Bài ca ngất ngưởng” đã đã cho toàn bộ chúng ta biết sự ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ khi ở chốn triều quan.

Vũ trụ nội mạc phi phận sự,
Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng

Ngay trong câu thơ mở đầu, việc sử dụng những câu thơ chữ Hán đã gợi ra sự trang trọng, rắn rỏi, thông qua đó xác lập được lí tưởng cao đẹp của nhà thơ: Thân làm trai đứng giữa trời đất, không còn việc gì nằm ngoài vòng trách nhiệm của tớ mình.

Có thể thấy đây đó đó là lí tưởng chung của những người dân đi theo con phố Nho học và Nguyễn Công Trứ cũng không phải là ngoại lệ. Nhắc đến lí tưởng đó đó đó là phương pháp để nhà thơ tái hiện lại nhiệt huyết của tớ khi quyết định hành động bước “vào lồng”. Và để rồi, từ lí tưởng, từ sự xác lập vai trò của tớ, Nguyễn Công Trứ đang không ngại ngần khoe tài năng, khoe danh vị của tớ.

Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông,
Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng
Lúc bình Tây cờ đại tướng
Có khi về Phủ doãn Thừa Thiên…

Có thể thấy, Nguyễn Công Trứ là người văn võ tuy nhiên toàn, điều này thể hiện rõ ràng qua việc sử dụng những cụm từ “Thủ khoa”, “thao lược”. Thêm vào đó, bằng việc sử dụng hàng loạt từ ngữ Hán Việt cùng giải pháp liệt kê, Nguyễn Công Trứ đã khôn khéo điểm lại hàng loạt những chức quan, danh vị mà tôi đã từng đảm nhiệm: Tham tán, Tổng đốc, Đại tướng, Phủ doãn,… Điệp từ “khi” đã tạo ra nhịp điệu dồn dập cho những câu thơ, làm cho toàn bộ đoạn thơ như một thước phim quay trở lại những mốc son trong sự nghiệp của tác giả. Đặc biệt, tác giả đã nói về tài năng, danh vị của tớ bằng toàn bộ những gì trang trọng và tự hào nhất. Tuy nhiên, sự khoe tài năng, danh vị ấy của Nguyễn Công Trứ không phải là tự cao, tự đại, khoe khoang hợm hĩnh mà nó nhờ vào tài năng và sự nghiệp của chính bản thân mình ông. Xét đến cùng, sự khoe tài, khoe danh vị ấy chỉ là cái vỏ bên phía ngoài để giấu sâu bên trong là một chiếc tôi ý thức rõ về tài năng, danh vị của tớ mình mình.

Không chỉ “ngất ngưởng” khi làm quan, Nguyễn Công Trứ còn thể hiện rõ phong thái ngất ngưởng của tớ khi về hưu, sống ở chốn hành lạc.

Đô môn giải tổ chi niên,
Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng.

Hai câu thơ dường như đã vẽ lên trước mắt người đọc dàng ngồi ngất nghểu, khật khưởng của Nguyễn Công Trứ trên sống lưng con bò vàng được “trang sức đẹp” bằng đạc ngựa – một dáng ngồi đầy vẻ trêu ngươi tuy nhiên với tác giả ông lấy làm thú vị với việc làm trái khoáy nhiều phần khinh bạc của tớ. Và để rồi, sự “ngất ngưởng” của ông được làm rõ hơn ở cảnh ông đi vãn cảnh chùa.

Kìa núi nọ phau phau mây trắng,
Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi.
Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì,
Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng.

Có lẽ trước Nguyễn Công Trứ, người ta chưa bao giờ thấy ai đi vãn cảnh chùa mà có phong thái in như ông – vãn cảnh chùa còn mang theo một cô nàng đẹp đến nước bụt cũng phải chào thua. Không kể tới văn học dân gian, có lẽ rằng đây đó đó là lần thứ nhất trong văn học viết xuất hiện hình ảnh một ông bụt dân dã đến như vậy. Và một lần nữa hoàn toàn có thể thấy, những câu thơ trên đây đã thể hiện lối sống khác đời, khác thường và có phần trái khoáy của Nguyễn Công Trứ.

Không tạm ngưng ở đó, Nguyễn Công Trứ còn là một người dân có ý niệm sống rõ ràng, không quan tâm đến chuyện được – mất, khen – chê.

Được mất dương dương người thái thượng,
Khen chê phơi phới ngọn đông phong.

Với tác giả, chuyện được mất, khen chê trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường không phải là mối quan tâm số 1 và vì thế ông không quan tâm nhiều đến chuyện đó. Với ông, giữa được và mất, khen và chê không biết cái nào hơn cái nào nên mọi sự được mất ông đều phóng tâm mình coi nhẹ, không “bặm môi bặm miệng” quan trọng hóa yếu tố. Và có lẽ rằng, xuất phát từ ý niệm này nên ông đã lựa chọn cho mình một lối sống tự do, được thỏa chí làm những việc mình yêu thích.

Khi ca, khi tửu, khi cắc, khi tùng,
Không Phật, không Tiên, không vướng tục.

Có thể thấy, Nguyễn Công Trứ đã lựa chọn cho mình với lối sống thỏa chí với ước muốn của tớ mình, coi trọng hiện tại, hiện thế và biết thưởng thức những thú vui có trong cuộc sống như thú hát cô đầu, thú uống rượu và nhất là ái tình. Và có lẽ rằng vì thế, ông tự nhận mình là “không Phật, không Tiên, không vướng tục”. Dường như, thái độ sống, phong thái sống của Nguyễn Công Trứ đã vượt ra ngoài vòng cương tỏa nhưng không thể nghĩ rằng ông đã hoàn toàn khác với mình trước đó. Bởi lẽ, trong Nguyễn Công Trứ vẫn luôn nhất quán.

Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú,
Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung,
Trong triều ai ngất ngưởng được như ông!

Sự phóng túng, “ngất ngưởng” của Nguyễn Công Trứ mặt dù được biểu lộ ở tại mức độ cao nhưng trước sau ông vẫn là một nhà nho có tinh thần nhập thế và luôn luôn ý niệm “Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung”, vẫn vẫn là một bề tôi trung thành với chủ.

Như vậy, hoàn toàn có thể thấy, “Bài ca ngất ngưởng” đã đã cho toàn bộ chúng ta biết bản lĩnh của Nguyễn Công Trứ nhưng đồng thời cũng gợi lên trong từng người những bài học kinh nghiệm tay nghề có mức giá trị, ý nghĩa thâm thúy. Trước hết, từng người cần ý thức được vai trò, vị trí của tớ mình trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, đồng thời nên phải có sự ý thức rõ ràng về tài năng của chính mình. Thêm vào đó, phải có một ý niệm sống, lí tưởng sống đúng đắn, phải ghi nhận vượt thoát khỏi môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường tù túng, tẻ nhạt để sống một môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường giàu ý nghĩa. Đặc biệt, không được sống nhỏ nhen, ích kỉ, chỉ biết quan tâm đến chuyện được, mất, khen, chê của tớ mà quên đi những người dân xung quanh.

Tóm lại, với những rực rỡ của thể loại hát nói cùng lối nói đậm tính khẩu ngữ, “Bài ca ngất ngưởng” đã hỗ trợ người đọc tưởng tượng về Nguyễn Công Trứ với một phong thái sống, một lối sống đầy đậm cá tính và bản lĩnh. Đồng thời, thông qua này đã để lại trong từng người nhiều suy ngẫm, nhiều bài học kinh nghiệm tay nghề quý giá.

Xem thêm: Phân tích 6 câu đầu Bài ca ngất ngưởng

Cập nhật: 01/10/2022

Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ là Reply
7
0
Chia sẻ

Chia Sẻ Link Down Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ là miễn phí

Bạn vừa đọc tài liệu Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Video Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ là tiên tiến và phát triển nhất và Chia SẻLink Tải Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ là Free.

Giải đáp vướng mắc về Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ là

Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ là vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha

#Nghĩa #gốc #của #từ #ngất #ngưởng #trong #Bài #ngất #ngưởng #của #Nguyễn #Công #Trứ #là

Related posts:

Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ là Đầy đủ

Kinh Nghiệm về Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ là Mới Nhất

Phân tích Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ

Dàn ý rõ ràng số 2

Dàn ý số 3

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 1

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 2

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 3

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 4

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 5

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 6

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 7

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 8

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 9

Phân tích Bài ca ngất ngưởng – Mẫu 10

Chia Sẻ Link Down Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ là miễn phí

Giải đáp vướng mắc về Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ là

Post a Comment

Cách up story video trên Facebook bằng máy tính

Một tỷ, năm trăm triệu viết bằng số như thế nào

Cách xem đáp án Microsoft form

Tượng là sản phẩm của công nghệ chế tạo bằng phương pháp gia công nào

Cách chỉnh full màn hình CS 1.1 Win 10

Biểu mẫu liên hệ

Discuss