Mẹo về Quan niệm chủ yếu của Nho giáo về đạo làm người La gì Mới Nhất
Pro đang tìm kiếm từ khóa Quan niệm chủ yếu của Nho giáo về đạo làm người La gì được Cập Nhật vào lúc : 2022-05-20 21:00:08 . Với phương châm chia sẻ Kinh Nghiệm Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi đọc tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.
1. Sơ lược về Nho giáo gia nhập vào Việt Nam
Nho gia, Nho giáo là những thuật ngữ bắt nguồn từ chữ “Nho”. Theo Hán tự, “Nho” là chữ “nhân” (người) đứng cạnh chữ “nhu” (cần, chờ đón). Nho gia còn gọi là nhà Nho – người đã đọc thấu sách thánh hiền – được thiên hạ trọng dụng để dạy bảo người đời để ăn, ở cho hợp luân thường đạo lý. Trước thời Xuân Thu, nhà Nho được gọi là “Sĩ”, chuyên học văn chương và lục nghệ để góp thêm phần trị vì giang sơn. Đến đời mình, Khổng Tử đã khối mạng lưới hệ thống hóa những tư tưởng và trí thức trước kia thành học thuyết gọi là Nho học hay Nho giáo. Người đời đã và đang gắn học thuyết này với tên người sáng lập ra nó, gọi là Khổng học.
Một tác phẩm hội họa về Khổng Tử, của họa sỹ Ngô Đạo Tử (680–740) thời kỳ Nhà Đường
Là ý thức hệ của giai cấp phong kiến. Nho giáo không những ảnh hưởng sâu rộng ở Trung Quốc mà còn ảnh hưởng ở nhiều nước, như: Nhật Bản, Triều Tiên, Singapor,… và Việt Nam.
Sự gia nhập Nho giáo vào Việt Nam, theo lịch sử Việt Nam thì Nho giáo gia nhập vào việt nam vào đầu công nguyên thời gian cuối thế kỷ thứ hai, tương đối phổ cập đến thế kỷ thứ VII – VIII thì thịnh hành. Những nhân vật gia nhập Nho giáo vào việt nam được sử sách ghi chép có Tích Quang Nhâm Diên, Sĩ Nhiếp (thế kỷ II), Đào Hoàng (thế kỷ III), Đỗ Tuệ Độ (thế kỷ IV-V).
Cuối thế kỷ II sĩ phu nhà Hán sang Giao Chỉ khá đông, tầm cỡ Nho giáo đã khởi đầu giảng dạy.
Khoa thi của phong kiến bắt nguồn từ thời Lý Nhân Tông, Thái Ninh thứ 4 (1075) khoa ở đầu cuối là năm Khải Định thứ tư (1919), gồm 844 năm, 187 khoa, có 2991 ông đỗ tiến sỹ.
Cuối đời Trần, Phật giáo bị Nho giáo công kích và nhường chỗ cho tôn giáo. Những hiện tượng kỳ lạ Nho giáo đứng ra công kích Phật giáo lúc bấy giờ có Trương Hán Siêu (Dục Thúy Sơn Linh Tế tháp ký), Lê Quát (bài văn bia ở chùa Thiện Phúc ở Bái Thôn, lộ Bắc Giang, Bắc Giang Bái Thôn, Thiệu Phúc tự bia ký).
Đến đời Lê Thái Tôn (thế kỷ XV) nhà nước đã dựng bia tiến sỹ và Nho giáo đang trở thành quốc giáo.
Đến thời kỳ Trịnh – Nguyễn nội bộ phong kiến lục đục xích míc ngày càng thâm thúy. Nho giáo ngày càng tỏ ra bất lực trở thành đối tượng người dùng của trào lưu nhân văn ở thế kỷ XVIII – XIX.
Đến thời điểm đầu thế kỷ XIX nhà Nguyễn ra sức phục hồi Nho giáo. Tổ chức thi tuyển ngày một nhiều (Thành Thái một năm mở 7 khoa thi). Sách vở lý giải về tầm cỡ Nho giáo Ra đời thật nhiều. Nhà Nguyễn phát hành bộ Luật Gia Long để hậu thuẫn cho tư tưởng Nho giáo.
Trước sự xâm lược của thực dân Pháp, Nho giáo đã tỏ ra bất lực. Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống trị lên đất việt nam. Nho giáo càng tỏ ra lỗi thời, hầu như chỉ than vãn nhiều cho số phận và toàn bộ lại dồn hết cho “Thiên mệnh”.
2. Một số tư tưởng triết học của Nho giáo ảnh hưởng trong đời sống văn hóa truyền thống, tinh thần của người Việt Nam
a. Thuyết Thiên mệnh trong Nho giáo
Khổng giáo nhận định rằng mỗi thành viên con người đều phải có số mệnh định sẵn. Con người không thể cưỡng lại với số mệnh được. Một người tốt theo ý niệm của Khổng giáo là tuân thủ theo số phận. Khổng giáo tôn vinh “an phận thủ thường”.
“Từ sinh hữu mệnh, phú quý tại thiên” (Sống chết có số phận, giàu là vì trời định) (Luận ngữ, Nhan Uyên, 5).
“Bất tri mệnh vô dĩ vi quân tử dã” (không biết mệnh không thể là người quân tử được) (“Luận ngữ”, Nghiêu viết, 3). Đã tin có mệnh, biết mệnh thì phải sợ mệnh và thuận mệnh.
Ông còn nhận định rằng: Đạo của ta thi hành ra được cũng do mệnh trời, mà bị phế vong, cũng là vì mệnh trời (“Luận ngữ”, Hiến Vấn., 38), “làm thế nào hoàn toàn có thể cải được mệnh trời?”.
Trong quan điểm về toàn thế giới, Mạnh Tử đã tiếp tục tăng trưởng tư tưởng “Thiên mệnh” của Khổng Tử và đẩy toàn thế giới quan ấy tới đỉnh điểm của chủ nghĩa duy tâm, Mạnh Tử nhận định rằng: “Chẳng có việc gì xẩy ra mà không do mệnh Trời. Mình nên tuỳ thuận mà nhận lấy cái mệnh chính đáng ấy…” (Mạnh Tử, tân tâm thượng 1, 2). V.v …
Có thể nói rằng “Triết lý thiên mệnh ” nằm trong học thuyết của Khổng Tử ở phần tâm truyền – hình nhi thượng học, tức là cái học thuộc về siêu hình rất cao viễn, được lý giải ở Kinh Dịch và sách Trung Dung.
Nhìn chung, thuyết “Thiên mệnh” trong Nho giáo đã ảnh hưởng rất rộng đến đời sống tinh thần của người Việt Nam và nó đã và đang thể hiện rõ ràng trong nền văn học của đất việt nam mà điển hình nhất là “Truyện Kiều” của Nguyễn Du, “Lục Vân Tiên” của Nguyễn Đình Chiểu, văn chương của Nguyễn Công Trứ,…
b. Người quân tử trong Nho giáo
Theo Nho giáo, người quân tử là con người mẫu mực, gương mẫu và lý tưởng mà Khổng Tử luôn luôn chú tâm thiết kế xây dựng cho những người dân đời noi theo. Trong xã hội có 02 dạng người: quân tử là quý, là hay; tiểu nhân là tiện là dỡ. Quân tử là người dân có đức hạnh tôn quý; tiểu nhân là người dân có chí khí hèn kém. Do hạn chế lập trường giai cấp của tớ mà Khổng Tử nhận định rằng chỉ có người quân tử (tức là giai cấp thống trị) mới hoàn toàn có thể có đức “Nhân”. Còn kẻ tiểu nhân (tức là nhân dân lao động) không thể đã có được đức “Nhân”. Đạo lý này khi gia nhập vào Việt Nam thì được biến cải đi. Các Nho gia Việt Nam nhận định rằng: dẫu có bần hàn khổ sở cũng là quân tử, mà có quyền tước sang trọng vẫn là tiểu nhân như thường, và được rõ ràng ra:
Nho quân tử là người học đạo thánh hiền để sửa mình cho thành người dân có phẩm giá tôn quí, dẫu bần hàn cũng không làm điều trái đạo.
Nho tiểu nhân là người mượn tiếng học đạo thánh hiền để cầu danh, cầu lợi, miệng nói những điều đạo đức mà bụng nghĩ làm những việc bất nhân, bất nghĩa.
Quân tử hiểu suốt đến cái lẽ cao xa, rồi chọn cái vừa phải mà theo, cho nên vì thế mới “trung dung “. Tiểu nhân chỉ biết cái tư lợi mà không biết cái lý cao xa, cho nên vì thế chỉ làm những việc tầm thường mà thôi, thành ra bao giờ cũng phải trung dung.
Quân tử cầu ở mình, tiểu nhân cầu ở người.
Quân tử thư thái mà không kiêu căng, lo đạo không lo sợ ngại nghèo, nghiêm trang mà không nhàm với ai, hợp quần với mọi người mà không bè đảng, không nịnh với những người trên, không coi thường người dưới, lấy nghĩa làm cốt; lấy lễ mà làm;… Đạo của người quân tử “nhạt mà không chán, giản dị mà có văn vẻ, ôn hoà mà hợp lý, thấy điều thiện phải cố làm như thể theo không kịp, thấy điều bất thiện thì phải sợ hãi như thò tay vào nước sôi”.
Trong những kinh sách của Nho giáo không còn thiên nào, chương nào giành để minh giải riêng về người quân tử, chỉ thấy nói tới mẫu người ấy rãi rác mà thật nhiều ở sách Luận Ngữ và một số trong những ít ở sách Trung Dung, Kinh Dịch. Đại để đó là một phẩm giá tuyệt vời, một nhân cách cực cao, cực thượng, thấu triệt lẽ trời và thông suốt sự tiếp vật, xử thế trên cõi đời này.
Ngoài cái đạo người, quân tử là một phần của hình nhi hạ, cái học công truyền của Nho giáo, ta còn thấy trong phần này, Nho giáo có nhắc tới rãi rác những ý niệm, đạo lý mà sau này những Nho gia đúc rút thành: tam cương – ngũ thường; tam tòng – tứ đức, những giáo lý hệ thuộc mà tối quan yếu, Nho gia cốt truyền dạy cho hậu thế.
c. Tam cương – ngũ thường trong Nho giáo
Nho giáo thời Hán khác nhiều so với Nho tiên Trần. Quan điểm chính trị – xã hội tăng trưởng và ý thức đẳng cấp và sang trọng khắc nghiệt, toàn thế giới quan mang tính chất chất chất thần bí phục vụ cho chính sách phong kiến TW tập quyền nhà Hán.
Tiêu biểu cho Hán Nho là Đổng Trọng Thư (197-104 TCN). Ông đã khối mạng lưới hệ thống hóa những quan điểm Khổng Tử – Mạnh Tử – Tuân Tử về những quan hệ xã hội và phẩm chất của con người. Đề ra lý thuyết “Tam cương”, “Ngũ thường” gọi tắt là “Cương – Thường”. Theo thuyết này con người sống trong xã hội nên phải:
+ Tuân theo Tam cương (Vua – tôi, cha – con, chồng – vợ), trong số đó người dưới phải tuyệt đối phục tùng người trên (quân xử thần tử, thần bất tử bất trung, phụ xử tử vong, tử bất vong bất hiếu).
+ Tuân theo Ngũ thường: Nhân – Nghĩa – Lễ – Trí – Tín. Tam cương, Ngũ thường là chuẩn mực đạo đức trong xã hội, là quy mô con người của thời Hán nói riêng, của xã hội phong kiến nói chung và nó đã và đang ảnh hưởng đến đời sống xã hội, đời sống văn hóa truyền thống, tinh thần của người Việt Nam.
– Tam cương: Cương là cái mối, cái giềng tức là cái dây chính, cái sợi, cái mà những dây con, những sợi con phải bám vào đó để giữ cho chặt trong một chiếc lưới, cái võng đan. Nói bóng, cương nghĩa là cái hầu hết, cái thế lực chính mà thành phần nhỏ, thành phần yếu phải gắn sát và bám sát vào.
Trong Nho giáo, Tam cương là: Quân vi thần cương: ý nói Vua là cái giềng của bề tôi. Phụ vi tử cương: Cha là cái giềng của con. Phu vi thê cương: Chồng là cái giềng của vợ. Tam cương xác lập ba tương quan, liên hệ cốt yếu mà tuỳ thuộc vào nhau Một trong những thành viên trong vương quốc, xã hội và mái ấm gia đình. Bề tôi tùy thuộc vua và có bổn phận trung với vua. Con tùy thuộc cha và có hiếu với cha. Vợ tùy thuộc chồng và phải trinh thuận với chồng.
Trong tam cương, Khổng Tử thường đề cập đến chữ hiếu nhiều hơn nữa hết. Cái gốc của đạo nhân là ái và kính, v.v..
– Ngũ thường: thường là cái hằng có, luôn luôn phải theo, cái phổ cập ở mọi thời, mọi chỗ. Năm thường là gì? Đó là năm đức tính mà Nho giáo tôn vinh và xem như 5 đạo ăn ở con người phải hằng có: Nhân – Nghĩa – Lễ – Trí – Tín. Ta hoàn toàn có thể hiểu như sau: Nhân là lòng yêu thương, tình bác ái. Nghĩa là cảnh ứng dụng cái nhân ấy để cư xử cho phải phép với những hạng người thân trong gia đình, sơ. Lễ là tỏ lòng tôn kính bằng phương pháp tuân theo những nghi thức thích hợp có khuôn khép. Trí là vận dụng sự hiểu biết, sự kinh nghiệm tay nghề để hành vi. Tín là thành thật với mọi người để họ tin mình. Đó là những đức tính mà mọi người đều nên phải có để tu thân mà hành vi và còn để cư xử với những người ngoài.
Có khi người ta còn hiểu ngũ thường là ngũ luân. Luân là đạo ăn ở. Có năm luân tức là năm đạo ăn ở theo năm liên hệ giữa người và người trong xã hội (ngoài ba liên hệ tam cương trên, phải thêm hai nữa: anh em và bè bạn mới đủ ngũ thường). Anh em cũng luôn có thể có thang bậc, xấp xỉ. Bè bạn phải tin nhau, giúp nhau. Con người sống trong hiệp hội vương quốc, tổ chức triển khai mái ấm gia đình nên phải lo duy trì và tăng trưởng những đức tính, những quan hệ ấy để bảo vệ sự tồn tại vững chãi của nền trật tự xã hội. Trong nhà phụ từ – tử hiếu, phu xướng – phụ tùy, anh nhường – em kính. Trong nước vua hiền – tôi trung; bè bạn, đồng bào tin yêu nhau. Kinh Dịch có nói: “Có thiên địa rồi sau có vạn vật. Có vạn vật rồi sau có nam, nữ. Có nam, nữ rồi sau có phu phụ. Có phu phụ rồi sau có phụ tử. Có phụ tử rồi sau có quân thần. Có quân thần rồi sau có bề bậc lễ nghĩa”. Tuy nhiên, “Ngũ luân” và “Ngũ thường” là hai phạm trù rất khác nhau. Ngũ luân là năm quan hệ phổ cập trong xã hội, còn ngũ thường là năm đức tính, năm chuẩn mực của người quân tử,… Nhưng trật tự dẫn chứng ở đấy là một trật tự chứng tỏ những liên hệ mật thiết với nhau từ hẹp đến rộng, từ gần đến xa mà mọi người phải xem đó như đó đó là yếu tố tiếp xúc cư xử với nhau từ mái ấm gia đình ra xã hội, vương quốc vậy. Trong số đó ở đầu cuối và quan trọng nhất là chữ Trung (rút ra từ Trung – Hiếu và Trung – Hiếu cũng rút ra từ hai quan hệ Quân – thần, phụ tử). Ngay phần mở đầu Truyện Lục Vân Tiên, Nguyễn Đình Chiểu đã viết: Trai thời trung hiếu làm đầu. Hay Nguyễn Công Trứ đã và đang nói: Nho gia tôn vinh chữ Trung vì xưa nay chỉ có Trung mà bất hiếu, chứ đâu có vì chữ hiếu mà bất trung. Tất cả là nhằm mục đích: bề tôi đều phải có trách nhiệm và trách nhiệm trung với vua.
d. Tam tòng, tứ đức trong Nho giáo
Các kinh sách của Nho giáo chẳng thấy nói rõ và nói nhiều đến những ý niệm này. Nhưng trong nền văn chương quốc âm toàn bộ chúng ta trước kia thì thấy được nhắc tới luôn khi nói tới người phụ nữ Việt Nam gương mẫu. Thí dụ ta chỉ thấy một tập sách của Hậu Nho đời nhà Hán nói “Phụ nhân hữu tam tòng chi nghĩa, vô chuyên nhất chi đạo. Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử”. Đó là một công thức trau giồi đức hạnh cho những người dân phụ nữ, hay ta thấy thêm ở trong “Nữ tắc diễn ca” bằng văn nôm:
Phải cho tứ đức vẹn tuyền
Công dung ngôn hạnh giữ gìn dám sai
Rõ ràng, toàn bộ hoạt động và sinh hoạt giải trí của người phụ nữ được gói gọn trong công thức “Tam tòng, tứ đức”. Tam tòng là ở trong nhà theo cha, lấy chồng theo chồng, chồng chết theo con (“theo” ở đây nó có nghĩa bao hàm của yếu tố phụ thuộc, sự tuân thủ). Còn tứ đức là công – dung – ngôn – hạnh. Ta hoàn toàn có thể hiểu: “Công” là những việc làm nhà bếp núc, vá may, thêu dệt,… “Dung” là nhan sắc, thân thể, mặt mày, dáng đi, điệu đứng,… Nhưng ta còn phải hiểu thêm nó bao hàm cả dung nhan tinh thần, bộ mặt với sắc thái của tâm hồn của người phụ nữ nữa. “Ngôn” là lời nói, tiếng cười,… Còn “Hạnh” là một đức tính tổng quát, hoàn toàn có thể nói rằng gồm có toàn bộ những điều trên. Mặc dù đây chỉ là một điều chỉ về tinh thần nhưng được xuất hiện và biểu lộ ở con người phụ nữ bằng ba đức tính nói trên.
Gọi là “tứ đức”, chứ chỉ riêng có “Hạnh” mới là một đức tính làm thành nét trẻ trung trong tính nết, đạo đức, tinh thần, tình cảm người con gái.
Tóm lại, Triết học Trung Quốc nói chung, Triết học Nho giáo nói riêng là nền triết học có truyền thống cuội nguồn lịch sử lâu lăm, phong phú về tính chất chất, phong phú về khuynh hướng và nó đã ảnh hưởng từ rất mất thời hạn lăm ở việt nam.
Đối với Việt Nam dù ít, dù nhiều gần 2.000 năm chịu ràng buộc của Nho giáo, cho tới ngày này trong xã hội, trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường và tinh thần của người Việt Nam vẫn còn đấy mang dấu tích Nho giáo khá rõ ràng. Vì vậy, nên phải nhận thức rõ về mặt tích cực, xấu đi của Nho giáo để mà phê phán, để mà tinh lọc thừa kế, hầu làm phong phú hơn đời sống văn hóa truyền thống, tinh thần của người Việt Nam, nhất là góp thêm phần thúc đẩy xã hội tăng trưởng trong Đk mở rộng giao lưu, hội nhập quốc tế của đất việt nam lúc bấy giờ./.
Leõ Bình Nguyeõn
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lịch sử Triết học phương Đông tập 1 (5 tập) của Nguyễn Đăng Thục. Nhà xuất bản Tp Hồ Chí Minh 1997.
2. Giáo trình Lịch sử Tư tưởng phương Đông và Việt Nam. Đại Học Huế. Nhà xuất bản Giáo dục đào tạo và giảng dạy 2001.
3. Đại cương lịch sử Triết học Phương Đông cổ đại- Doãn Chính. Nhà xuất bản thanh niên Hà nội 2003.
4. Đại cương Triết học sử Trung Quốc – FungYu-Lan (Bản dịch: Nguyễn văn Dũng). Nhà xuất bản thanh niên – Trung tâm nghiên cứu và phân tích quốc học 1999.
Reply
5
0
Chia sẻ
Chia Sẻ Link Down Quan niệm chủ yếu của Nho giáo về đạo làm người La gì miễn phí
Bạn vừa Read Post Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Video Quan niệm chủ yếu của Nho giáo về đạo làm người La gì tiên tiến và phát triển nhất và Chia Sẻ Link Down Quan niệm chủ yếu của Nho giáo về đạo làm người La gì Free.
Thảo Luận vướng mắc về Quan niệm chủ yếu của Nho giáo về đạo làm người La gì
Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Quan niệm chủ yếu của Nho giáo về đạo làm người La gì vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha
#Quan #niệm #chủ #đạo #của #Nho #giáo #về #đạo #làm #người #gì