Thủ Thuật Hướng dẫn Dấu tích của văn hóa truyền thống Đông Sơn và văn hóa truyền thống Sa Huỳnh ở Thừa Thiên Huế 2022
Pro đang tìm kiếm từ khóa Dấu tích của văn hóa truyền thống Đông Sơn và văn hóa truyền thống Sa Huỳnh ở Thừa Thiên Huế được Cập Nhật vào lúc : 2022-05-20 17:20:09 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi Read tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha.
Một số thành phầm gốm được khai thác
tại di chỉ Bãi Cọi (Nghi Xuân, thành phố Hà Tĩnh).
Văn hóa Sa Huỳnh được những nhà khảo cổ đặt tên theo khu vực nơi di tích lịch sử khảo cổ được phát hiện thứ nhất. Bà Vi-nét, một nhân viên cấp dưới thuế quan ở tỉnh Tỉnh Quảng Ngãi thời đó thông báo về việc phát hiện những quan tài bằng gốm ở đầm muối Sa Huỳnh, huyện Ðức Phổ, tỉnh Tỉnh Quảng Ngãi, đăng trên tạp san Trường Viễn Ðông Bác Cổ Pháp năm 1909 và trở thành dấu mốc phát hiện nền văn hóa truyền thống cổ truyền Sa Huỳnh. Từ đó đến nay, ngót 80 di tích lịch sử thuộc văn hóa truyền thống Sa Huỳnh được phát hiện, hàng trăm điểm ở thành phố Hà Tĩnh, Bình Ðịnh, Huế, Tỉnh Quảng Ngãi, Ðồng Nai, Khánh Hòa, Tây Nguyên… được khai thác nghiên cứu và phân tích xác lập nguồn gốc bản địa, giao lưu giữa văn hóa truyền thống Sa Huỳnh với những nền văn hóa truyền thống cổ truyền cùng thời nổi tiếng ở Việt Nam và Ðông – Nam Á. Ðể trình làng một phần di sản của nền văn hóa truyền thống cổ truyền nổi tiếng này, Bảo tàng Lịch sử Việt Nam tổ chức triển khai trưng bày chuyên đề: “Sa Huỳnh 100 năm – phát hiện và nghiên cứu và phân tích” với nhiều bộ sưu tập tinh lọc được phát hiện, trong số đó có sưu tập mộ chum được nhìn nhận là độc lạ nhất.
Ðặc trưng nổi trội của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh sơ kỳ thời đại đồ sắt cách nay 2.500 – 2.000 năm là mộ chum. Mộ chum được chôn thành cụm, thường ở cồn cao ven bờ biển, ven sông với những hình thức mai táng: cải táng, hỏa táng, hung táng trẻ con và mộ tượng trưng. Mộ chum Sa Huỳnh phong phú về kích thước và mẫu mã, như chum hình trụ, chum hình trứng, chum hình trung gian giữa hình trụ và hình trứng, chum hình cầu, chum lồng nhau,… Chum thường có nắp đậy hình nón cụt đáy, loại gần hình chóp nón đáy gần nhọn, quy mô cầu đáy lòng chảo,… Kích thước chum khá phong phú, chum lớn số 1 có độ cao tới 1,8 m, đường kính 1m còn hầu hết cao dưới 1m, đường kính 50 cm – 60 cm. Ngoài mộ chum, văn hóa truyền thống Sa Huỳnh còn tồn tại loại mộ đất, mộ nồi vò nhưng ít phổ cập hơn. Quy mô cũng như sự phân loại những mộ trong di tích lịch sử Sa Huỳnh cũng rất rất khác nhau. Những bãi mộ có hàng trăm chiếc như ở Thạch Ðức, Phú Khương, Sa Huỳnh, Tỉnh Quảng Ngãi, kỷ lục là di tích lịch sử Cồn Ràng (Thừa Thiên – Huế) phát hiện 207 mộ chum và 6 mộ đất trên diện tích s quy hoạnh khai thác 2.200m2. Nhưng cũng luôn có thể có những di tích lịch sử chỉ phát hiện vài ba mộ. Trong chum có đồ tùy táng chôn theo gồm đồ gốm, công cụ đá, công cụ sắt, đồng và đồ trang sức đẹp,… Ðặc biệt là chiếc chum mai táng hình trái đào mới được phát hiện vào thời gian ở thời gian cuối năm 2008 tại di chỉ Bãi Cọi (Xuân Viên, Nghi Xuân, thành phố Hà Tĩnh) gây nhiều ngạc nhiên cho khách tham quan. Chum xuất lộ ở độ sâu 0,38m đặt nằm nghiêng theo phía tây đông, miệng chum úp một chiếc nón cụt có trang trí văn chấm thô, văn khắc vạch, vai chum có trang trí hoa văn đập chéo, thân chum trang trí văn thừng. Trong chum không còn đồ tùy táng, cạnh bên chum còn tìm thấy một chiếc bát bồng vỡ và có hiện tượng kỳ lạ đập vỡ hiện vật trước lúc đem chôn, những mảnh gốm được chèn chung quanh mộ.
Ðồ sắt là hiện vật đặc trưng của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh. Vật tùy táng bằng sắt tìm thấy khá phổ cập trong mọi ngôi mộ. Ðồ sắt khá phong phú về quy mô, mẫu mã cũng như hiệu suất cao. Có hai nhóm đồ sắt cơ bản là công cụ sản xuất và vũ khí. Về công cụ sản xuất phổ cập là nhiều chủng loại rìu sắt thân cong lưỡi xòe, nhiều chủng loại dao, dao quắm (rựa), mũi nhọn, thuổng, nhất là yếu tố xuất hiện của cuốc sắt. Ở quy trình sớm dân cư văn hóa truyền thống này dùng công cụ đá như cuốc, rìu,… Nền nông nghiệp dùng cuốc chi phối sự tăng trưởng kinh tế tài chính của dân cư Sa Huỳnh từ sớm đến muộn. Ở quy trình tăng trưởng hưng thịnh nhất, với việc Ra đời của đồ sắt đã tạo một bước ngoặt lớn trong sản xuất nông nghiệp của dân cư Sa Huỳnh. Về nhóm vũ khí hoàn toàn có thể kể tới kiếm, dao găm, mũi giáo, mũi lao, hầu hết đều phải có chuôi hoặc họng để tra cán gỗ. Nhìn chung, kỹ nghệ luyện kim đồng thau của dân cư văn hóa truyền thống Sa Huỳnh kém tăng trưởng so với dân cư văn hóa truyền thống Ðông Sơn nhưng ngược lại kỹ thuật luyện sắt của dân cư văn hóa truyền thống Sa Huỳnh rất tăng trưởng. Qua nghiên cứu và phân tích đã cho toàn bộ chúng ta biết nghề sản xuất sắt tăng trưởng rất mạnh. Ðồ sắt Sa Huỳnh được sản xuất từ sắt luyện trong những lò thủ công theo phương pháp hoàn nguyên, sắt có chất lượng không nhỏ, ít tạp chất, kỹ thuật sản xuất hầu hết là rèn nóng.
ÐỒ gốm Sa Huỳnh cũng tạo ra bản sắc riêng cho nền văn hóa truyền thống cổ truyền nổi tiếng này, là kết tinh của quy trình lao động sáng tạo của những dân cư bản địa với những thành phầm tạo hình phong phú tinh xảo. Ngoài những quan tài bằng gốm còn tồn tại nhiều chủng quy mô gắn sát với đời sống sinh hoạt của con người. Nồi dùng để đun nấu, có dáng hình cầu. Nồi trong những di tích lịch sử Sa Huỳnh có số lượng lớn, phong phú về mẫu mã, với hai tính năng: dùng trong sinh hoạt hằng ngày và dùng làm đồ tùy táng. Bình thuộc nhóm đồ đựng có chân đế, khá phổ cập và được dân cư Sa Huỳnh trang trí khá cầu kỳ, hầu hết là bình con tiện, thể hiện trên những kiểu: bình có thân gãy góc và bình có thân không gãy góc. Mâm/bát bồng, hai loại có mẫu mã giống nhau với phần thân trên miệng loe hoặc khum, lòng nông, chân đế cao thường được trang trí cầu kỳ nhất là mâm bồng. Ðèn được tìm thấy hầu hết trong mộ táng, hoàn toàn có thể liên quan đến nghi lễ. Về cấu trúc, chân đế hơi giống chân đế bình hoặc mâm bồng, phần miệng rộng loe hoặc khum, trong tạo nổi “ốc” rỗng. Dọi se chỉ: xuất hiện trong hầu hết những địa điểm khai thác, với hình dạng mặt phẳng cắt, hình thoi, dạng hai hình nón cụt úp nhau, hình thang, hình cầu và gần hình cầu. Ðồ trang sức đẹp: tuy không phổ cập nhưng cũng là nét độc lạ tạo ra đặc trưng của văn hóa Sa Huỳnh với nhiều chủng quy mô khuyên tai, hạt, chuỗi.
NGUYỄN THU
Tóm tắt
Văn hóa Đông Sơn và Văn hóa Sa Huỳnh là 2 nền văn hóa truyền thống cổ truyền chủ yếu đã từng tồn tại trong quá khứ trên mảnh đất nền trống Việt Nam. Khu vực địa lý trải dài trên nhiều vĩ độ nhưng có tính thống nhất của khí hậu nhiệt đới gió mùa, gió mùa, sự gắn bó, giao thoa của những yếu tố tự nhiên, xã hội, nhân chủng… đã tạo ra nhiều nét tương đương và dị biệt của hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền đó. Chính sự hợp lưu của hai dòng chảy văn hóa truyền thống này đã tạo ra những tiền đề cơ bản của văn hóa truyền thống và văn minh Việt Nam. Tuy nhiên, hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền này cũng luôn có thể có nhiều sự khác lạ tạo ra sự phong phú, phong phú của văn hóa truyền thống Việt Nam. Bài viết này muốn góp thêm phần làm rõ những khác lạ đó…,
Là hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền quá khứ của người Việt Nam nhưng là hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền vô cùng rực rỡ, phong phú và có ý nghĩa quyết định hành động đến việc sống còn, thịnh suy của văn minh Việt Nam ngày hôm nay. Đó đó đó là nền văn hóa truyền thống cổ truyền Đông Sơn và nền văn hóa truyền thống cổ truyền Sa Huỳnh. Trải cùng lịch sử, vượt qua thời hạn và những biến thiên kinh hoàng, hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền đã từng tỏa sáng ở những thời gian rất khác nhau trong quá khứ; để lại những dấu ấn của thuở nào đã qua không bao giờ trở lại. Những gì mà hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền Đông Sơn và Sa Huỳnh để lại đến nay là tài sản vô giá của tiền nhân. Vì vậy, việc nghiên cứu và phân tích những giá trị rực rỡ của của hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền này luôn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng quan trọng. Nó còn nguyên giá trị cả trong quá khứ, hiện tại và tương lai…
Sau đấy là cacs phương diện rất khác nhau của yếu tố tương đương và dị biệt.
1. Về địa phận cư trú
Tuy lúc bấy giờ, địa phận cư trú của hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền cổ này còn có chung một lãnh thổ thống nhất nhưng trong quá khứ chúng vốn thuộc địa phận của những vương quốc rất khác nhau đã từng tồn tại trong lịch sử. Nếu địa phận cư trú của văn hóa truyền thống Đông Sơn tồn tại trong lưu vực của dòng sông Hồng – dòng sông Mẹ đã sản sinh ra văn minh sông Hồng, văn minh của người Việt cổ thì nền văn hóa truyền thống cổ truyền Sa Huỳnh tồn tại dọc theo dải đất miền Trung Việt Nam lúc bấy giờ. Những gia chủ của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh bám theo sườn, tựa mình vào dãy Trường Sơn hùng vĩ, vươn mình ra đương đầu, chống chọi với sóng gió Biển Đông qua suốt chiều dài của lịch sử. Do vậy, không phải ngẫu nhiên người ta gọi văn hóa truyền thống Sa Huỳnh là văn hóa truyền thống của những con người lấn biển: “tựa/dựa núi – men/ven sông – vươn ra biển”. Nếu địa phận văn hóa truyền thống Đông Sơn hầu hết tồn tại trong khu vực trung du và đồng bằng trong phạm vi lưu vực của những dòng sông lớn ở Bắc Bộ như sông Hồng, sông Mã, sông Cả… thì văn hóa truyền thống Sa Huỳnh tồn tại trên địa phận ven bờ biển miền Trung trong lưu vực của những dòng sông miền Trung ngắn và dốc với những bờ cát trắng xóa xóa dài ven bờ biển như sông Thu Bồn, sông Trà Khúc… Sa Huỳnh là tên thường gọi gọi một khu vực ở khu vực tỉnh Tỉnh Quảng Ngãi, nơi có bờ biển đẹp với những dải cát vàng, do vậy mà mang tên là Sa Huỳnh. Văn hoá Sa Huỳnh được phát hiện ra vào năm 1909 phân loại hầu hết ở vùng ven bờ biển miền Trung trên những cồn cát, ven những bàu nước… do vậy người ta còn gọi văn hoá Sa Huỳnh là “văn hoá cồn – bàu”. Trên địa phận này đã từng tồn tại hai bộ lạc sinh sống: bộ lạc Cau và bộ lạc Dừa. Bộ lạc Cau (chữ Phạn là Kramuka vams’a) cư trú ở phía Nam trên vùng Phú Yên, Khánh Hòa đến Ninh Thuận. Bộ lạc Dừa (chữ Phạn là Narikela vams’a) cư trú ở phía Bắc trên vùng Quảng Nam, Tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định ngày này. Đây là địa phận của dân cư nền văn hóa truyền thống cổ truyền Sa Huỳnh, những tiền gia chủ của vương quốc: Lâm Ấp – Chăm Pa – Chiêm Thành, đã từng tồn tại dọc dải đất miền Trung Việt Nam trong thật nhiều thế kỷ.
Tuy đều nằm trong khu vực chịu ràng buộc của thời tiết khí hậu nhiệt đới gió mùa gió mùa nóng ẩm nhưng nền văn hóa truyền thống cổ truyền Đông Sơn nằm trong khu vực thời tiết khí hậu miền Bắc mang đặc trưng 4 mùa Xuân – Hạ – Thu – Đông, chịu ràng buộc của khí hậu tiền lục địa khá rõ ràng trong lúc đó nền văn hóa truyền thống cổ truyền Sa Huỳnh lại hầu hết có hai mùa rõ rệt là mùa nắng và mùa mưa, chịu sự tác động và ảnh hưởng của khí hậu biển mạnh mẽ và tự tin. Nếu văn hóa truyền thống Đông Sơn nằm trong khu vực chịu sự ảnh hưởng của thuỷ văn sông nước ngọt chảy trong trong nước là chính thì thuỷ văn của khu vực văn hóa truyền thống Sa Huỳnh ngoài những dòng sông trong nước ngắn, dốc còn chịu sự tác động to lớn của biển cả ở phía trước và núi đồi, cao nguyên của dãy Trường Sơn hùng vĩ ở phía sau.
Tóm lại, dưới góc nhìn địa phận cư trú nếu hoàn toàn có thể nói rằng văn hóa truyền thống Đông Sơn là “văn hóa truyền thống đồng bằng”, “văn hóa truyền thống tiền lục địa” thì văn hóa truyền thống Sa Huỳnh là “văn hóa truyền thống duyên hải”, “văn hóa truyền thống tiền biển cả” hay “văn hóa truyền thống tiền cảng thị”. Chính những điều này sẽ tạo ra những sắc thái riêng không liên quan gì đến nhau trong đặc trưng của hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền rực rỡ này.
2. Về thời hạn tồn tại
Nhìn chung, cả hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền này còn có thời hạn tồn tại gần như thể thống nhất, trong cùng thuở nào điểm của lịch sử. Thời gian tồn tại của chúng kéo dãn trong mức chừng nửa sau của vạn vật thiên nhiên kỷ thứ nhất trước công nguyên, vượt qua công nguyên và kéo dãn khoảng chừng vài ba thế kỷ tiếp theo đó rồi lụi tàn, nhường chỗ cho những thể chế chính trị – xã hội rất khác nhau Ra đời và tăng trưởng. Niên đại của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh tồn tại trong mức chừng thế kỷ V TCN đến thế kỷ I SCN, cách ngày này từ 2500 năm tới 2000 năm. Những di chỉ của văn hoá Đông Sơn [tên một địa điểm bên bờ sông Mã (Thanh Hoá) được người Pháp phát hiện năm 1924] có niên đại từ thế kỷ VII TCN đến thế kỷ I SCN [2700 năm đến hơn 1900 năm về trước]. Văn hóa Đông Sơn thuộc sơ kỳ thời đại đồ sắt, đặc biệt quan trọng thời kỳ này kỹ thuật đúc đồng thau đã tiếp tục tăng trưởng đạt trình độ đỉnh điểm mà hiện vật tiêu biểu vượt trội là trống đồng Đông Sơn. Chủ nhân của văn hóa truyền thống Đông Sơn là nhóm dân cư Việt cổ nhưng đã tiếp tục tăng trưởng ở trình độ tương đối cao: trong quy trình tồn tại và tăng trưởng, dân cư ở quy trình này đã phối hợp việc trồng lúa nước với săn bắn, đánh cá, và khởi đầu tăng trưởng chăn nuôi….
Những di vật tìm kiếm được trong những di chỉ đã đã cho toàn bộ chúng ta biết cả hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền đều tồn tại trong một khoảng chừng thời hạn, cùng toả sáng ở hai khu vực trong một mối liên khối mạng lưới hệ thống nhất, tương hỗ ở một mức độ nào đó. Cùng thời gian, dân cư của hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền hầu như đã đạt được trình độ tăng trưởng một cách tương đương tuy nhiên có mang những sắc thái văn hóa truyền thống rất khác nhau.
3. Về những dấu tích văn hóa truyền thống
Dấu tích văn hóa truyền thống còn để lại tương hỗ cho toàn bộ chúng ta nghiên cứu và phân tích, tìm hiểu tiền nhân rõ ràng hơn. Những dấu tích đó đó đó là yếu tố thật khách quan của lịch sử, phản ánh và lưu giữ quá khứ lịch sử, được cho phép những thế hệ sau hiểu đúng hơn, khá đầy đủ hơn về cha ông của tớ. Cả hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền Đông Sơn và Sa Huỳnh đã đạt được những thành tựu to lớn trên nhiều phương diện. Đó đó đó là tiền đề không thể thiếu để Ra đời những vương quốc phong kiến hùng mạnh như Đại Việt, Chiêm Thành sau này. Tồn tại kéo dãn trong nhiều thế kỷ, đạt được những thành tựu rất khác nhau để rồi bước vào quy trình suy tàn như một tất yếu khách quan của lịch sử tăng trưởng, cả hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền Đông Sơn và Sa Huỳnh cũng không nằm ngoài qui luật vận động, biến hóa chung.
Dấu tích văn hóa truyền thống của toàn bộ hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền này để lại hầu hết được tìm thấy từ trong tâm đất, trong những tầng văn hóa truyền thống. Đặc trưng nổi trội đó đó là những ngôi mộ cổ, với văn hoá Đông Sơn là mộ thuyền, với văn hoá Sa Huỳnh là mộ chum. Dưới đấy là những đặc trưng nổi trội về hai quy mô mộ cơ bản của hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền này.
3.1. Di chỉ mộ thuyền của văn hoá Đông Sơn
Đây là những di chỉ mà ở đó có những mộ được làm từ những thân cây gỗ lớn đục đẽo thành hình thuyền, do vậy mà chúng mang tên thường gọi “mộ thuyền”. Điều này cùng với những hình ảnh khắc trên trống đồng Đông Sơn và những di vật khác của văn hóa truyền thống Đông Sơn phát hiện ở nhiều nơi trong đồng bằng Bắc bộ càng xác lập ở quy trình văn hóa truyền thống Đông Sơn, người Việt Cổ đã khai thác mạnh mẽ và tự tin vùng đồng bằng, đầm lầy, tăng trưởng giao thông vận tải lối đi bộ thủy khá mạnh mẽ và tự tin. Những di chỉ này đã được phát hiện ở Việt Nam có niên đại từ thế kỷ VII TCN đến thế kỷ I SCN [2700 năm đến hơn 1900 năm về trước].
Loại di chỉ này thường được phát hiện ở những vùng đất phù sa, đầm lầy, có nền đất không cứng. Mộ là một hay nhiều cây gỗ lớn được khoét lòng, đặt thi hài vào trong rồi chôn xuống đất. Mộ thường được chôn ở độ sâu so với mặt đất lúc bấy giờ từ 0,5m đến 1,5m. Trong lòng mộ có đồ tuỳ táng: công cụ sản xuất, vũ khí, bằng những vật liệu như gốm, sắt kẽm kim loại, gỗ…, hầu hết là hiện vật bằng đồng đúc nên hoàn toàn có thể gọi văn hóa truyền thống Đông Sơn là văn hóa truyền thống đồ đồng. Ngoài ra trong mộ còn tồn tại xương, răng, tro than, di cốt của người nguyên thủy, đồ trang sức đẹp bằng vật liệu thuỷ tinh, đồng, rất ít trang sức đẹp bằng vàng bạc, đá quí…, đặc biệt quan trọng đã thấy xuất hiện đồ sơn màu nâu, đen, đỏ… Hình thức mộ thuyền hầu hết là đơn táng, tuy nhiên táng (mẹ + con). Bên cạnh công cụ sản xuất và sinh hoạt còn tồn tại những vũ khí chiến đấu hoặc những đồ “minh khí” với nhiều quy mô rất khác nhau được chế tác bằng đồng đúc phản ánh đời sống tín ngưỡng- tinh thần đã khá tăng trưởng của dân cư ở quy trình này. Ngoài ra nó cũng phản ánh trình độ luyện kim của dân cư Đông Sơn không nhỏ. Một trong những di chỉ mộ thuyền khá nổi tiếng là mộ thuyền Châu Can (thuộc thôn Nội, xã Châu Can, huyện Phú Xuyên, tỉnh Hà Tây cũ). Mộ được phát hiện từ thời điểm năm 1974, nằm ở vị trí độ sâu 1,60m đến 2,20m. Trong khu mộ có tới 8 quan tài hình thuyền là những nửa thân cây gỗ khoét rỗng ghép lại đặt quay hướng Nam chếch Đông. Đây là những quan tài khá lớn có đường kính lên tới 0,5m, dài tới 2,32m. Trong quan tài có chứa nhiều hiện vật thu được như rìu, mũi giáo, mũi lao, khuyên tai, nồi gốm, ngoài ra còn nhiều hiện vật đồ gỗ, tre nứa và vải liệm. Chủ nhân của ngôi mộ là người Việt cổ, mộ có niên đại khoảng chừng thế kỷ III TCN. Những di tích lịch sử mộ táng như vậy được phát hiện ở nhiều tỉnh của đồng bằng Bắc Bộ như: Thái Bình, Tp Hải Dương, Hưng Yên, Hà Tây cũ, Tỉnh Nam Định, Tp Hà Nội Thủ Đô, Ninh Bình… Nhìn chung, những di tích lịch sử mộ táng như vậy thường triệu tập trên vùng bình địa và lưu vực của những dòng sông cổ ở đồng bằng châu thổ sông Hồng và phần đồng bằng sông Mã, sông Cả trên địa phận những tỉnh Thanh Hóa – Nghệ An. Đại diện cho dân cư văn hóa truyền thống Đông Sơn cấy trồng lúa nước, chính dân cư này là tiền đề tạo ra nền văn minh sông Hồng, nền văn minh nông nghiệp lúa nước của người Việt.
Di chỉ mộ thuyền đã phục vụ thật nhiều thông tin, tư liệu quí giá về xã hội người Việt cổ thời kỳ nền văn hóa truyền thống cổ truyền Đông Sơn, thời đại của những vua Hùng trong lịch sử. Cũng chính những di chỉ mộ thuyền đã chứng tỏ ngay từ buổi bình minh của lịch sử dân tộc bản địa, nền văn minh của người Việt cổ đã tiếp tục tăng trưởng rực rỡ, và kinh tế tài chính thủy/biển khi này đã manh nha tăng trưởng, nhưng tiếp theo này đã nhanh gọn bị lụi tàn ngay sau khi bị người phương Bắc đô hộ.
3.2. Di chỉ mộ chum – vò của văn hoá Sa Huỳnh
Những di chỉ mộ chum vò gắn với dân cư văn hoá Sa Huỳnh thuộc quy trình sơ kỳ đồ sắt trong dải đất miền Trung của Việt Nam [phía Bắc tới khu vực nam Đèo Ngang, phía Nam tới khu vực Phan Rang, Phan Thiết. Phổ biến nhất trong khu vực Quảng Nam, Quảng Ngãi], niên đại khoảng chừng thế kỷ V TCN đến thế kỷ I SCN, cách ngày này từ 2500 năm tới 2000 năm. Văn hóa Sa Huỳnh là văn hóa truyền thống thuộc quy trình sơ kỳ đồ sắt của dân cư nông nghiệp ven bờ biển. Dân cư thời đại văn hóa truyền thống Sa Huỳnh đã biết dùng đồ sắt, sản xuất những đồ gốm lớn có độ cao lên tới 1m – 1,5m. Thi hài ngươi chết khi này được đưa vào chum gốm lớn và chôn dưới cát, được đặt ngồi hoặc đứng trong chum, tạo ra dáng ngồi khom như lúc còn là một bào thai nằm trong bụng mẹ. Người Việt thường nói chết là “yên giấc ngàn thu”, khi đưa vào quan tài hình chum vò lớn như đưa người vào trong cái nhà đất của tớ, trở về trong tâm Mẹ vĩ đại. Cư dân của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh đều tin rằng người sau khi chết, vẫn còn đấy sót lại linh hồn và là một thứ linh hồn vĩnh cửu. Ở bên kia toàn thế giới, linh hồn vẫn sinh hoạt như lúc họ còn đang ở trên trần gian. Do vậy, đồ tuỳ táng gồm cả nhiều chủng loại đồ gốm (đồ nấu, đựng), đồ sắt với quá nhiều chủng loại rất khác nhau. Tuy nhiên, trong mộ Sa Huỳnh ít phát hiện di cốt mà hầu hết là tro than, xương răng trẻ con. Nhiều nhà nghiên cứu và phân tích nhận định rằng văn hóa truyền thống Sa Huỳnh hầu hết vận dụng hình thức hoả táng, đấy là những mộ tượng trưng… Những mộ chum thường ở dưới lớp đất canh tác mỏng dính, có độ dày khoảng chừng từ 0,2m đến 0,6m. Những chiếc chum có kích thước không đều nhau, độ cao của chum mộ trong mức chừng từ 0,5m đến 1,2m. Ở những khu mộ chum, thông thường triệu tập số lượng khá lớn những chum gốm, có khi lên tới hàng trăm chiếc chum trong một khu vực, với nhiều hình dáng như chum hình cầu, hình trứng, hình trụ có kích thước lớn, nắp đậy hình nón cụt, lồng bàn… được trang trí hoa văn chải hoặc để trơn không trang trí. Miệng chum vò hầu hết đều phải có nắp đậy đậy để che chở, bảo vệ cho những di vật chứa trong số đó. Về cơ bản, chum Sa Huỳnh có ba mẫu mã sau này:
Loại 1: Thân chum thuôn hình ống, hơi phình ra ở vai, cổ thắt lại, miệng loe tạo thành một đường gấp khúc từ vai – cổ – miệng. Thân chum thường hơi thắt vào sinh sống giữa, đáy hơi tròn dẹt. Trên thân chum thường có văn thừng dập.
Loại 2: Đáy chum hình trứng, vai hơi thuôn nhỏ lại, miệng loe.
Loại 3: Đáy chum hình cầu, cổ thắt lại, miệng thấp hơi loe.
Các chum Sa Huỳnh thường được làm từ đất sét pha cát, hạt to, xương gốm chắc, thường có red color nâu hoặc xám đen, bên phía ngoài thường được phủ một lớp đất sét mịn. Bên ngoài của chum thường được xoa nhẵn ở phần vai, trên thân có trang trí văn thừng mịn. Hầu hết những mộ chum đều phải có nắp đậy đậy hình nón cụt để che chắn bảo vệ cho những đồ tùy táng bên trong. Công cụ thu được trong những mộ chum vò là công cụ sản xuất và vũ khí chiến đấu như rìu, dao, kiếm, giáo, qua, mũi lao, thuổng. Trong mộ chum còn tồn tại thật nhiều nhiều chủng loại đồ trang sức đẹp như nhiều chủng loại khuyên tai hai đầu thú hình dê, bò, khuyên tai hình vành khăn mỏng dính dẹt.v.v… Các vòng đeo tay bằng sắt kẽm kim loại quí, đá quí như hạt cườm, mã não, thuỷ tinh và những chuỗi hạt với nhiều hình dáng vuông, năm cạnh, hình cầu, hình thoi, hình đốt trúc và nhiều nhất là loại cườm tấm với những màu xanh, đỏ, vàng trắng, đen tạo ra sự phong phú, sinh động. Trong mộ chum còn tồn tại một số trong những vật dụng sinh hoạt chôn kèm theo người chết như nồi, bát, mâm bồng.v.v… Trong những di vật có cả đồ sắt và đồ đồng chứng tỏ một nền văn minh đã tiếp tục tăng trưởng khá mạnh.
Bên cạnh nhiều chủng loại mộ chum kể trên, trong những di tích lịch sử của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh còn tồn tại những chum hình nồi có kích thước lớn, cao tới 0,3m, đường kính bụng 0,35m, bụng tròn, đáy phẳng, miệng ngắn và có nắp đậy đậy. Người ta thường ý niệm những chiếc nồi trong những khu mộ là mộ trẻ con. Điều đó chỉ đúng một phần, có lẽ rằng nó cũng phản ánh sự tùy từng Đk sống của dân cư từng vùng, vào những khoảng chừng thời hạn rất khác nhau nào đó trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của thành viên và hiệp hội dân cư trong lịch sử.
3.3. Nhận xét chung
Nếu những hiện vật trong văn hoá Đông Sơn hầu hết được chế tác bằng đồng đúc, rõ ràng là đồng thau thì hiện vật của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh hầu hết là đồ sắt. Hiện vật trong những ngôi mộ được chôn vào trong những quan tài gỗ của văn hóa truyền thống Đông Sơn thì trong văn hóa truyền thống Sa Huỳnh là quan tài bằng gốm với nhiều loại kích thước và hình dáng rất khác nhau. Tuy nhiên, ở văn hóa truyền thống Đông Sơn chưa thấy xuất hiện những hiện vật, những đồ trang sức đẹp bằng thuỷ tinh, đá quí. Trong những mộ thuyền của văn hoá Đông Sơn cũng chưa thấy xuất hiện sắt kẽm kim loại quí như vàng, trong lúc đó ở văn hóa truyền thống Sa Huỳnh đã xuất hiện nhiều đồ trang sức đẹp bằng vàng. Hiện vật trong văn hóa truyền thống Đông Sơn hầu hết được chế tác bằng vật liệu đồng, gốm. Chúng hoàn toàn có thể được sử dụng làm quan tài như trong những mộ của văn hóa truyền thống Đông Sơn dùng trống đồng hay thạp đồng làm quan tài. Bên trong những quan tài bằng đồng đúc này là tro cốt, đồ tuỳ táng kèm theo dấu vết than tro. Bên trong những quan tài thường có quá nhiều hiện vật cũng khá được chế tác bằng đồng đúc như rìu, dao, thuổng, vòng tay đồng… Ngoài ra có quá nhiều hiện vật bằng đá điêu khắc, gốm như khuyên tai đá 4 mấu (Hợp Minh – Yên Bái), nồi gốm, vòng tay, khuyên tai, hạt chuỗi.v.v…
Về quy mô hiện vật, trong những di tích lịch sử của văn hóa truyền thống Đông Sơn không riêng gì có có những công cụ mà còn tồn tại cả những tượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp như tượng người trong những tư thế khá tự nhiên. Nhiều tượng đồng được đặc tả nhấn mạnh yếu tố cơ quan sinh dục của con người với ước mong sinh sôi nảy nở. Bên cạnh tượng người, còn thấy tượng những động vật hoang dã như tượng cóc, chim, vịt/bồ nông.
Số lượng những quan tài hình thuyền trong một quần thể những khu mộ của văn hóa truyền thống Đông Sơn thường ít, trong lúc ở những khu mộ của văn hoá Sa Huỳnh, thường thật nhiều, có khi lên tới hàng trăm mộ chum trong một khu vực gần nhau. Hiện vật trong những khu mộ của hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền này về cơ bản đều phải có cả công cụ sản xuất, vũ khí và đồ trang sức đẹp. Điều này đã cho toàn bộ chúng ta biết vào thời gian lúc này đã xuất hiện sự xung đột Một trong những tộc người, những cuộc trận chiến tranh đã xẩy ra. Việc chôn theo những hiện vật của môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường sinh hoạt, lao động sản xuất phản ánh tín ngưỡng của dân cư thời này vẫn còn đấy mang nặng hình thức “chia của” cho những người dân đã khuất. Bên cạnh đó, đã xuất hiện những đồ minh khí chôn trong những ngôi mộ. Điều này chứng tỏ đời sống tinh thần của hiệp hội người trong hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền này đã tiếp tục tăng trưởng lên một tầm cao mới. Họ đã tiến một bước dài trong đời sống tín ngưỡng của tớ, đó là “đi từ hiện thực đến hình tượng”. Điều đó chứng tỏ dân cư thời này đã có tư duy khái quát cao trong ứng xử của những người dân sống với những người dân đã khuất.
Vị trí tồn tại của những ngôi mộ cũng luôn có thể có sự khác lạ. Những ngôi mộ thuyền của nền văn hóa truyền thống cổ truyền Đông Sơn thường được chôn trong những khu vực đồng bằng, mộ nằm trong những tầng phù sa phì nhiêu của đồng bằng châu thổ những dòng sông lớn ở phía Bắc như sông Hồng, sông Cả, sông Mã. Mộ thuyền của văn hóa truyền thống Đông Sơn cũng khá được tìm thấy nhiều trong những khu vực đồi gò của những vùng trung du, nối kết chuyển tiếp giữa đồng bằng và miền núi hoặc ở những khu vực dân cư sinh sống giữa đồng bằng châu thổ nhưng ở những nơi thường có nền đất cao, tầng văn hóa truyền thống tương đối dày và phức tạp. Trong khi đó, những ngôi mộ chum vò của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh thường được tìm thấy ở ven những cồn cát ven bờ biển, bên những bàu nước ngọt hoặc trên những mảnh ruộng của đồng bằng ven bờ biển hẹp, chạy dọc ven bờ biển miền Trung Việt Nam.
Hệ thống hiện vật của hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền đã cho toàn bộ chúng ta biết ở quy trình này, dân cư của hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền đã đạt trình độ tăng trưởng không nhỏ về mọi mặt của đời sống xã hội. Hệ thống hiện vật không riêng gì có nói lên ý nghĩa vật chất mà còn thể hiện những ý niệm, ý tưởng về tinh thần mà những hiện vật hàm chứa. Người Sa Huỳnh là những con người dân có năng khiếu sở trường thẩm mỹ và làm đẹp, rất khéo tay và có một mỹ cảm tăng trưởng tuyệt vời. Họ rất ưa dùng đồ trang sức đẹp bằng những đồ do chính họ tự chế hoặc những hiện vật do giao lưu, trao đổi mà có. Trong đồ trang sức đẹp có quá nhiều quy mô được chế tác bằng đá điêu khắc quí như mã não, ngọc bích, ngọc nê-phrít. Đặc biệt trong văn hóa truyền thống Sa Huỳnh, hiện vật bằng thuỷ tinh đã xuất hiện quá nhiều riêng với những đồ trang sức đẹp (hạt cườm, hạt chuỗi, vòng tay, khuyên tai: cả khuyên tai hai đầu thú và khuyên tai 3 mấu nhọn).
Cả hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền vào thời gian tăng trưởng rực rỡ của tớ đã có sự giao thoa mạnh mẽ và tự tin trong sự tương đương nhất định để đạt được những thành tựu rực rỡ làm tiền đề cho việc tăng trưởng nhanh gọn, mạnh mẽ và tự tin của những vương quốc Chiêm Thành – Đại Việt sau này. Tuy nhiên, trên nền tảng quá khứ lịch sử của nền văn hóa truyền thống cổ truyền Sa Huỳnh, vương quốc Chiêm Thành đã sớm Ra đời, là vương quốc độc lập tự chủ và nhanh gọn tăng trưởng rực rỡ ở 15 thế kỷ sau công nguyên, nhưng tiếp theo này lại rơi vào vòng suy tàn, diệt vong trong sự giao thoa, đối đầu đối đầu như một thực sự hiển nhiên trớ trêu của lịch sử. Trong khi đó, nền văn hóa truyền thống cổ truyền Đông Sơn phải tới gần 8 thế kỷ tiếp theo đó sống trong đêm dài Bắc thuộc, mới Ra đời nhà nước độc lập tự chủ, gia chủ của văn minh Đại Việt. Nền “văn minh đồng bằng”, “văn minh tiền lục địa” đang không ngừng nghỉ vững mạnh trên mảnh đất nền trống hình chữ S vốn được hình thành và góp mặt của hai nền văn hóa truyền thống cổ truyền rực rỡ trong quá khứ. Loại trừ sự tích hợp đa phương diện, dưới một góc nhìn nào đó hoàn toàn có thể đưa ra một “hợp lưu văn hóa truyền thống”: Văn hóa Đông Sơn + Văn hóa Sa Huỳnh = Văn minh Việt Nam!
(Theo Tạp chí Nghiên cứu Văn Hóa) D.V.S
Reply
6
0
Chia sẻ
Share Link Tải Dấu tích của văn hóa truyền thống Đông Sơn và văn hóa truyền thống Sa Huỳnh ở Thừa Thiên Huế miễn phí
Bạn vừa đọc Post Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Review Dấu tích của văn hóa truyền thống Đông Sơn và văn hóa truyền thống Sa Huỳnh ở Thừa Thiên Huế tiên tiến và phát triển nhất và ShareLink Download Dấu tích của văn hóa truyền thống Đông Sơn và văn hóa truyền thống Sa Huỳnh ở Thừa Thiên Huế miễn phí.
Hỏi đáp vướng mắc về Dấu tích của văn hóa truyền thống Đông Sơn và văn hóa truyền thống Sa Huỳnh ở Thừa Thiên Huế
Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Dấu tích của văn hóa truyền thống Đông Sơn và văn hóa truyền thống Sa Huỳnh ở Thừa Thiên Huế vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha
#Dấu #tích #của #văn #hóa #Đông #Sơn #và #văn #hóa #Huỳnh #ở #Thừa #Thiên #Huế